Коласаўскі тэатр

У гэты дзень, 3 мая 1990 года, сышла з жыцця Марыя Сяргееўна Бялінская, народная артыстка БССР, артыстка Беларускага дзяржаўнага драматычнага тэатра імя Якуба Коласа (зараз - Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Якуба Коласа). Адна з заснавальніц тэатра і яго вядучых актрыс. Пачала служыць у тэатры пасля заканчэння ў 1926 годзе Беларускай драматычнай студыі ў Маскве. Падчас Вялікай Айчыннай вайны працавала ў складзе франтавой тэатральнай брыгады. У 1940 годзе атрымала званне заслужанай, у 1953 годзе - званне народнай артысткі БССР. У творчасці спалучала адданасць рэалістычнаму паказу чалавека на сцэне з адметным вобразным тэатральным малюнкам. Выконвала ролі маладых гераінь, потым – характарныя. Тэмпераментная, лірычная засяроджанасць Марыі Бялінскай спрыяла раскрыццю сацыяльных якасцей і сардэчных парыванняў-страсцей яе персанажаў. Па-мастацку выразна і пераканаўча раскрывала рамантычнасць сваіх гераінь і іх зямное паходжанне ў эмацыянальных і валявых драматычных і камедыйных вобразах. Прыкметны след пакінула ў асэнсаванні творчасці рускіх класікаў – А.Астроўскага (Агнія – «Мінулася кату масленіца», Аксюша – «Лес») і М.Горкага (Поля – «Мяшчане», Шурка – «Ягорка Булычоў і іншыя», Насця – «На дне», Рашэль – «Васа Жалязнова», Клеапатра – «Ворагі»). Сярод яе лепшых роляў - Марына («Вайна вайне» Я.Коласа), Таццяна Марыч («Над Бярозай-ракой» П.Глебкі), Старшыня калгаса («Алазанская даліна» К.Губарэвіча, І.Дорскага), Марыя Антонаўна («Рэвізор» М.Гогаля), Афелія («Гамлет» У.Шэкспіра), Люсінда («Лекар паняволі» Мальера), Жаніна («Забаўны выпадак» К.Гальдоні), Ліза («Жывы труп» Л.Талстога), Варачка і ваенурач Грэч («Хлопец з нашага горада» і «Так і будзе» К.Сіманава), Марыя Аляксандраўна («Сям’я» І.Папова), Надзя («Калінавы гай» А.Карнейчука). З 1965 па 1976 гады працавала ў Беларускім дзяржаўным драматычным тэатры імя Янкі Купалы ў Мінску.

У гэты дзень, 3 мая 2005 года, адбылася прэм’ера музычнай казкі «ВЕЦЕР-ЗАБАЎНІК» па п’есе Юрыя Браварнага па матывах беларускага фальклору. Рэжысёр-пастаноўшчык Юрый Лізянгевіч. Сцэнаграфія і касцюмы Уладзіміра Рудэнкі. Музыка Аляксандра Крыштафовіча. Харэаграфія і пластыка Дзіяны Юрчанка. Тэксты песень Юрыя Браварнага, Вікторыі Дашкевіч. «Жылі-былі Стары ды Старая…» – менавіта так пачынаюцца шматлікія народныя казкі. У спектаклі Коласаўскага тэатра за іх жыццём назіраў Вецер-забаўнік, які асабліва любіць тых, у каго «вецер у галаве». А Стары якраз такі, бо жывучы на зямлі, гаспадаркай не займаецца, а марыць узляцець у неба, паглядзець, як зямля круціцца. Для здзяйснення мары не хапае аднаго: Старая павінна ў гэта паверыць – толькі ў такім разе ўсё атрымаецца. Вецер скарыстоўвае ўсе свае магчымасці, каб Старога падтрымаць. Але Стары, па шчырасці сваёй, не аднойчы застаецца ў дурнях. Толькі апошні падарунак Ветра навучыў яго жыць і дапамог правучыць падманшчыкаў: Сядзельца з жонкай. Гэта няхітрая гісторыя, складзеная па матывах беларускага фальклору, была вельмі павучальная і для сучаснага гледача. Не лішне яшчэ раз нагадаць: без шчасця не будзе багацця, а за грошы шчасця не купіш! У спектаклі былі занятыя артысты: А.Андрыенка, У.Ацясава, А.Базук, Я.Бераснеў, П.Давыдоўскі, Ц.Жусупаў, А.Касцючэнка, Ю.Крашэўская, А.Куржалава, Н.Обухава, В.Салаўёў, Ю.Цвірка, М.Фралоў.

Сёння, 3 мая, Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Якуба Коласа віншуе з днём нараджэння артыста драмы, вядучага майстра сцэны, заслужанага артыста Рэспублікі Беларусь Вячаслава Грушова і зычыць яму моцнага здароўя, творчага даўгалецця, аптымізму, новых цікавых роляў і пастановак! Вячаслаў Георгіевіч аддаў сцэнічнаму мастацтву ўсё жыццё, служыць у тэатры з 1971 года. Стварыў больш за 100 сцэнічных работ, сярод якіх: Ніглас («Свой востраў» Р.Каўгвера), Сяргей («Прахадны бал» Б.Рацэра, У.Канстанцінава), Велімір («Доктар філасофіі» Б.Нушыча), Педра («Раба свайго каханага» Лопэ дэ Вегі), дон Себасцьян («Раўнівая да сябе самой» Цірса дэ Маліны) Густаў («Дама з камеліямі» А.Дзюма-сына), Фінскі («…таму што люблю...» А.Паповай), Зеет («Пісьменныя» М.Чокэ), Трашчэйкін («І смех, і слёзы, і Любоў» паводле У.Набокава), Старадум («Недарасць» Д.Фанвізіна), Серабракоў, Гаеў, Дорн («Дзядзя Ваня», «Вішнёвы сад», «Чайка» А.Чэхава), Сцібелеў («Кацярына Іванаўна» Л.Андрэева), Лешч («Апошнія» М.Горкага), Іваноў («Экстрасэнсы» Р.Горына). У сённяшнім рэпертуары тэатра Вячаслава Грушова можна ўбачыць у ролях Пятра Адамавіча («Пазычанае шчасце» Ф.Палачаніна), Палкоўніка («Не пакідай мяне» А.Дударава), Чубукова («Смешныя людзі» паводле А.Чэхава), Дзеда («Пахавайце мяне за плінтусам» паводле П.Санаева), Міхаіла Аляксандравіча Глова («Вытанчаны падман» М.Гогаля), Яфіма Васільевіча Рэпіна («Ілля Рэпін. Здраўнёўскія замалёўкі» А.Замкоўскага), доктара Райсэра, Жываты Цвіёвіча, Благае («Доктар філасофіі» Б.Нушыча), Ён («Асенні rock’n’roll» М.Хейфеца). Таксама ў тэатры паспяхова паказваюцца спектаклі ў пастаноўцы Вячаслава Грушова - «Пазычанае шчасце» Ф.Палачаніна, «Як воўк мамай быў» В.Ткачова, «Агнявы Леў» А.Кружнова, «Кот у ботах» А.Замкоўскага паводле Ш.Пэро, «Усе мышы любяць сыр» Д.Урбана, «Шэрая Шыйка» В.Ткачова паводле Д.Маміна-Сібірака, «Саня, Ваня, з імі Рымас» У.Гуркіна, «Залаты ключык» А.Талстога. Раней ён паставіў на коласаўскай сцэне спекатклі «Жарты» паводле М.Чарота, Л.Родзевіча, «Кветкі-ягадкі» В.Ткачова, «Варвара і яе блудны муж» Г.Марчука, «Ветразі» паводле А.Грына, «Старамодная камедыя» А.Арбузава. Вячаслаў Грушоў уваходзіць у склад мастацкага савета тэатра, на працягу многіх год з’яўляецца рэжысёрам гарадскога конкурсу «Сцэнічныя чытанні «Школьны тэатр» і ўваходзіць у склад журы заключнага этапу конкурсу.

1 мая - дзень памяці народнага артыста СССР і БССР Фёдара Шмакава. Ён сышоў з жыцця, 1 мая 2009 года. Яму было ўжо 93 гады. На той час Фёдар Іванавіч быў старэйшым акцёрам Нацыянальнага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Якуба Коласа. Народны артыст СССР і БССР, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР, лаўрэат прэміі «За духоўнае адраджэнне», уладальнік прыза Беларускага саюза тэатральных дзеячаў «Крышталёвая Паўлінка», ганаровы грамадзянін Віцебска. Узнагароджаны шматлiкiмi ордэнамi: «Знак Пашаны», Працоўнага Чырвонага Сцяга, Дружбы народаў, а таксама медалём Францыска Скарыны... Фёдар Шмакаў нарадзіўся 1 сакавіка 1917 года ў Петраградзе. У 1939 годзе скончыў Ленінградскі тэатральны інстытут і быў прыняты ў трупу Рускага тэатра БССР, а ў 1941 годзе перайшоў у БДТ-2 (цяпер - тэатр імя Якуба Коласа). У тэатры Фёдар Шмакаў выканаў каля 200 роляў. Найбольш вядомыя з іх асноўныя з іх Овад («Овад» Войніч), Ульянаў («Сям’я» І.Папова), Ленін («Вечная крыніца» Л.Зорына, «Святло з Усходу» П.Глебкі, «Шостае ліпеня» М.Шатрова), Васкоў («А досвіткі тут ціхія» Б.Васільева), Прысыпкін («Клоп» У.Маякоўскага), Акім («Улада цемры» Л.Талстога), Каравай («Таблетку пад язык» А.Макаёнка), Бяссяменаў («Мяшчане» М.Горкага), Гараднічы («Рэвізор» М.Гогаля), Бальбоа («І паміраючы дрэвы стаяць» А.Касоны), Светлавідаў («Лебядзіная песня» А.Чэхава), Гразноў («Праўда — добра, а шчасце лепш» А.Астроўскага), Пэн («Ружа ў чыстым полі» У.Драздова). І вядома ж - Несцерка ў аднайменным спектаклі. Апошняй роляй на коласаўскай сцэне і ў творчым жыцці Фёдара Шмакава стаў Маргарытаў з камедыі «Позняе каханне» А.Астроўскага. Спектакль да 90-годдзя народнага артыста паставіў колішні мастацкі кіраўнік Віталь Баркоўскі. Таксама Фёдар Шмакаў каля 30 разоў здымаўся ў кіно. Самая вядомая роля — Андрэй Размётнаў у фільме «Паднятая цаліна» (1959 г.). Апошні раз ён зняўся ў 2008 годзе ў фільме «Яблык Месяца» Аляксея Туровіча.

У гэты дзень, 30 красавіка 1993 года, сышоў з жыцця заслужаны артыст БССР Мікалай Цішачкін - трагічна загінуў пад коламі аўтамабіля, вяртаючыся дадому пасля спектакля. Яму было ўсяго 55 год... Мікалай Цішачкін стварыў шмат запамінальных вобразаў, быў адданым коласаўцам. Шкаляр Самахвальскі («Несцерка» В.Вольскага), Епіходаў «Вішнёвы сад» А.Чэхава), сіньёр Ламбардзі («Слуга двух гаспадароў» К.Гальдоні), Паручнік («Дамы і гусары» А.Фрэдры), Міларад Цвіёвіч («Доктар філасофіі» Б.Нушыча), Фларэнсіа («Раба свайго каханага» Лопэ дэ Вегі), Жорж Дзюваль, бацька Армана («Дама з камеліямі» А.Дзюма-сына), Генры VI (аднайменная трагедыя У.Шэкспіра), Румін, Міхаіл («Дачнікі», «Зыкавы» М.Горкага), Іван Пятровіч («Прыніжаныя і зняважаныя» Ф.Дастаеўскага), Мардашоў («Ах, які пасаж!» паводле рускіх вадэвіляў), Тата («Зацюканы апостал» А.Макаёнка), Жора Сыч («Укралі кодэкс» А. Петрашкевіча), Чарнявы («Энергічныя людзі» В.Шукшына), Лакей («Шахматы» С.Граховяка), Іпаліт («Аднойчы ў навагоднюю ноч» Э.Брагінскага, Э.Разанава), Броннікаў («Пяць рамансаў у старым доме» У.Аро), Эмберфі («Тэлевізійныя перашкоды» К.Сакані), Давід («Маленькія радасці жывых» А.Паповай), Джордж («Любоўнікі з Каліфорніі» Б.Слэйда)... Віцебскі паэт Анатоль Канапелька прысвяціў свайму сябру Мікалаю Цішачкіну верш, напісаўшы яго пасля гібелі артыста. Адыходзяць сябры, Адыходзяць Імгненна і недарэчна. Адыходзяць сябры Ў Вечнасць. Адыходзяць сябры На ўзлёце У бязмежна далёкую далеч. Сэрца ў жалобе рыдае У неверагоднай сумоце. Заклятая доля горкая. Цяжка яе зразумець: Чалавек нараджаецца Зоркаю, Каб нечакана згарэць. Няма на зямлі справядлівасці. Скажыце, а праўда дзе?.. Найлепшыя з людзей У жыццёвай згараюць імклівасці. Нястрымны лунае Дух Любові, Дабра, Натхнення… Адыходзіць у Вечнасць Друг. У Вечнасці – Узнясенне.

У гэты дзень, 30 красавіка 2019 года, адбылася прэм’ера спектакля «Скрыпкі часам вядуць да вар’яцтва» па п’есе Ф.Саган «Скрыпкі часам». Пастаноўка і музычнае афармленне Дар’і Марчанка. Сцэнаграфія і касцюмы Андрэя Жыгура. Пераклад п’есы на беларускую мову Пятра Ламана, уладальніка медаля Францыска Скарыны. На што толькі не здольныя людзі, каб жыць і ні ў чым сабе не адмаўляць! Ахвяруюць годнасцю, сумленнем і не думаюць, што падманлівыя матэрыяльныя здабыткі лёгка бяруць волю ў палон, спусташаюць, асляпляюць, прымушаюць прамінаць каштоўныя душэўныя скарбы. Але надыходзіць час усведамлення. І застаецца толькі горыч ад таго, што ў жыцці назаўжды страчана штосьці неацэннае, незаменнае… Шмат год Шарлота, жанчына не самых прыстойных паводзін, жыве са сваім палюбоўнікам Антуанам за кошт адзінокіх багатых спонсараў. Разам махляры мараць назапасіць досыць грошай і абсталявацца ў Парыжы. Але планы разбураюцца, калі апошні ўтрымальнік Шарлоты памірае, пазбаўляючы яе спадчыны. Увесь велізарны здабытак пераходзіць незнаёмаму маладому пляменніку Леапольду. Шарлота вырашае, чаго б гэта ні каштавала, ачмурыць юнака і займець усю маёмасць. Блізкае знаёмства з Леапольдам, які захаваў у сабе чысціню і непасрэднасць дзіцяці, змяняе Шарлоту, нараджае сапраўднае каханне, абуджае скрыпкі яе душы... Але хто ведае, што мацней – шчырае пачуццё ці прага багацця, чым усё скончыцца... Спектакль пастаўлены як пераможца ў Рэспубліканскім конкурсе рэжысёрскіх эксплікацый (2018). У спектаклі былі занятыя: Ульяна Ацясава (Шарлота), Арцём Герак (Леапольд), заслужаны артыст Рэспублікі Беларусь Георгій Лойка (Антуан), Анжаліка Баркоўская / Вольга Куляшова (Агуста), уладальнік медаля Францыска Скарыны Пятро Ламан (Венклер), уладальніца прыза Беларускага саюза тэатральных дзеячаў «Крыштальная зорка» Зінаіда Гурбо (Сэлія).

У гэты дзень, 30 красавіка 1956 года, адбылася прэм’ера спектакля «Мараль пані Дульскай» Г.Запольскай. Рэжысёр Аляксандр Скібнеўскі. Мастак Яўген Нікалаеў. Кампазітар Леанід Маркевіч. Спектакль быў вострай сатырай на паказную мяшчанскую мараль, на хцівасць, узведзеную ў закон, у культ штодзённага дня. Гаспадыня дома Дульская (А.Радзялоўская), непадзельна пануе над усімі: маўклівым мужам Феліцыянам (Ц.Сяргейчык), непаўналетнімі дочкамі Хэсяй (Г.Арлова) і Мэляй, дарослым сынам Збышкам (М.Федароўскі), служанкай Ганкай (І.Мельдзюкова). Апошняя і выступае абвінаваўцам гэтага асяроддзя. А Дульскай кожная выйграная «бітва» прыносіць асалоду, яна захапляецца сваім умельствам крывіць душой і прымушаць людзей верыць у хлусню, як у праўду.

У гэты дзень, 30 красавіка 1947 года, адбылася прэм’ера спектакля «Рускае пытанне» К.Сіманава. Рэжысёр і выканаўца галоўнай ролі Сміта - Павел Малчанаў. Мастак Барыс Кноблак (на фота). У спектаклі паказаныя дзве Амерыкі - рэакцыйная і дэмакратычная. Першую ўвасабляюць газетны кароль Макферсан і яго паплечнік Гульд, другую - сумленны журналіст Сміт. Ён, нягледзячы на пагрозу галечы, адмаўляецца пісаць паклёпніцкую кнігу пра Савецкі Саюз. Павел Малчанаў паказаў Сміта амаль што бунтаром, які свядома распачаў барацьбу супраць несправядлівасці.

У гэты дзень, 30 красавіка 1949 года, адбылася прэм’ера спектакля «На тым баку» А.Баранава. Рэжысёр Любоў Мазалеўская (на фота). Мастак Яўген Нікалаеў. Спектакль распавядае пра напружаную барацьбу савецкіх разведчыкаў маёра Ігнацьева і лейтэнанта Нікалаевай з хітрым палкоўнікам Мадзімура, прадстаўніком японскай разведкі. Пра спектакль выказаўся журналіст Н.Дарафеенка ў газеце «Звязда»: «Адчуваецца глыбокая прадуманасць пастаноўкі, любоўная работа акцёраў над вобразамі, добры і высокі тэмп ігры. З першай да апошняй карціны (а іх 15), спектакль глядзіцца з неаслабнай увагай. Захоплены вастрынёй канфліктаў, глядач пачынае жыць думкамі станоўчых герояў, перажываць небяспеку і радавацца перамозе. У гэтым велізарная заслуга тэатра і ў прыватнасці рэжысёра-пастаноўшчыка Мазалеўскай. Агульнай прыўзнятасці спектакля, даходлівасці і разуменню асноўнай ідэі п’есы дапамагаюць выдатна зробленыя дэкарацыі мастака Нікалаева. Трэба адзначыць і ўдалы пераклад п’есы (Мазалеўская і Матусевіч), мова якой простая і даходлівая. Вось у сукупнасці ўсіх вышэйпералічаных элементаў і ляжыць поспех спектакля».

У гэты дзень, 30 красавіка 1946 года, адбылася прэм’ера спектакля «Маё кафэ» па п’есе «Маленькае кафэ» Трыстана Бернара (на фота). Рэжысёр Любоў Мазалеўская. Мастак Яўген Нікалаеў. Кампазітар Леанід Маркевіч. Альбер Лорыфлан, афіцыянт у парыжскім кафэ, нечакана атрымлівае ў спадчыну вялікую суму грошай ад багатага сваяка. Яго нядобрасумленны начальнік Філібер адмаўляецца скасоўваць з ім доўгатэрміновы кантракт у надзеі, што Альбер адкупіцца ад яго вялікімі грашыма. Але Альбер адмаўляецца і працягвае працаваць у кафэ, хаця зараз ён вельмі багаты. Неўзабаве ён улюбляецца ў Івону, дачку Філібера.