Предыдущая публикация
ԱԺ-ում առանց կարդալու օրենք ընդունելու ծանր ու դառը հետևանքները /հավասարապես թե՛ նախկինում, թե՛ միգուցե նաև ներկայում ու ապագայում/
ՀՀ վարչատարածքային բաժանման մասին օրենքն եմ քրքրում արդեն որերորդ օրը՝ հասկանալու համար, թե 1995թ․ ընդունված ու հետագայում քանիցս (2004, 2005, 2008, 2009, 2009, 2010, 2015, 2016) փոփոխված օրենքի հավելվածում սահմանազատվող հայկական գյուղերի արտաքին՝ Ադրբեջանի գյուղերի հետ պետական սահմանի "սահմանաուրվագծի" (բառը ինքս հորինեցի սահմանազատումից տարբերակելու համար, քանի որ վարչատարածքային բաժանման մասին օրենքը չէ սահմանազատաման հիմքը) ինչ նկարագրություն է եղել կամ կա։ Դրա էական փոփոխություններից մեկին՝ 2010թ․ փոփոխության տխուր ականատեսն ու վկա ենք եղել ես, Անահիտ Բախշյանը և Արմեն Մարտիրոսյանը, և երեկ այդ դառը հիշողությունների մասին գրեցի։
Որքան էլ այդ օրենքը չէ սահմանազտման հիմքը, այդուհանդերձ Հայաստանի բնակավայրերի վարչական շրջանների նկարագրության մեծածավալ հավելվածներում ոչ միայն հայկական բնակավայրերի միջև են նկարագրված ներքին վարկական սահմանների ուրվագծերը, այլև նրանց ու ադրբեջանական բնակավայրերի "բաժանման" հատվածներում։ Հայկական բնակավայրերի միջև վարչական սահմանների դեպքում ինչ-որ համարակալված սահմանակետեր են հիշատակվում, որոնք սովորական մահկանացուները ոչ կարող են կարդալ ու հասկանալ, ոչ էլ անգամ տեղանքին ծանոթ մարդիկ, որովհետև ոչ մեկ այդ սահմանակետերի տեղերը չգիտի․․․
Կոնկրետ Կիրանց գյուղի դեպքում դա հասկանալու համար անհրաժեշտ է նայել հարևան, Ծաղկավան, Բերքաբեր, Ոսկեպար, Աճարկուտ հայկական բնակավայրերի ու ադրբեջանական Ասկիբարա գյուղատեղիի հետ․․․
Առայժմհաջողվել է Առլիսում գտնել միայն 1995թ․ ինկորպորոցված օրենքը, որի 18․30 հավելվածում հենց այդ գյուղերի միջև վարչական սահմանների ու ադրբեջանական գյուղերի հետ "սահմանուրվագծի" նկարագրություններն են․․․ ( https://www.irtek.am/views/act.aspx?aid=150105 )
Իրտեկ նորմատիվ ակտերի բազայում գտածս նույն օրենքի դեպքում էլ ասվում, որ 2010-ին կատարված փոփոխություններով հանդերձ միևնույնն է "Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզի Կիրանց գյուղական համայնքի վարչական սահմանների նկարագրությունը տրվում է սույն օրենքի բաղկացուցիչ մաս կազմող հավելված 18.30-ում", որը կազմվել է 1995թ․։
Այսինքն՝ պետք է որ տեքստի ներքոգրյալ հատվածում սխալ չլինի, առավել ևս դրանից բխող հարցադրումները։ Այս մասով՝ այսպիսի վաղ ճշգրտում անեմ, որ հետո այլ՝ հակասող դիտարկումներ ու մեկնաբանություններ չլինեն, քանի որ համացանցում այլ բան չես գտնում․․․ Համենայն դեպքս իմ տրամադրության տակ ու անդադար որոնումների արդյունքում չկա նման բան․․․
Հիմա, ինչ ենք կարդում այդ հավելվածում։
"Կիրանց գյուղական համայնքը գտնվում է մարզի հյուսիսային մասում:
Համայնքը հյուսիսից «Ա»-«Բ» հատվածով սահմանակից է պետական սահմանին (Ադրբեջանի Հանրապետություն), արևելքից «Բ»-«Գ» հատվածով` Բերքաբեր և «Գ»-«Դ» հատվածով` Սարիգյուղ գյուղական համայնքներին, արևելքից և հարավից «Դ»-«Ե» հատվածով` Ծաղկավան (Իջևանի շրջան) գյուղական համայնքին, հարավից «Ե»-«Զ» հատվածով` Աճարկուտ և «Զ»-«Է» հատվածով` Ծաղկավան (Իջևանի շրջան) գյուղական համայնքներին, հարավից և արևմուտքից «Է»-«Ը» հատվածով` Լոռու մարզին, հյուսիսից «Ը»-«Թ» հատվածով` Ոսկեպար, «Թ»-«Ժ» հատվածով` Ոսկեպար (Ասկիպար) և «Ժ»-«Ա» հատվածով` Ոսկեպար գյուղական համայնքներին:"
Մեզ կոնկրետ հետաքրքրողը դա Կիրանցի հատվածում Հայաստանի՝ Ադրբեջանի հետ սահմանի հատվածն է, որը ձևակերպվում է "ԿԻՐԱՆՑՊԵՏԱԿԱՆ ՍԱՀՄԱՆ (ԱԴՐԲԵՋԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ) ՍԱՀՄԱՆԱԳԻԾԸ` «Ա»-«Բ» բաժնի հետ, որի ներքո գրված է "«Ա»-«Բ» հատվածով սահմանագիծը համընկնում է Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության պետական սահմանի հետ:"
Հասկանալի է, որ այստեղ մեծ հստակությամբ սահմանակետերի նկարագրություն չենք հանդիպի, ինչպես միջհամայնքային սահմանների դեպքում, որտեղ նշված են ինչ որ համարներ ունեցող սահմանակետեր, քանի որ օրենքի ընդունման պահին ու հետագայում այն սահմանազատված չէր․․․
Բայց այս հատվածում օրենքը պետք է երեք սեգմենտում (կցված քարտեզում դրանք պարզ երևում են) պետական սահման ակնարկի Կիրանցի ու Ադրբեջանի հետ նույն բնակավայրի՝ Ասկիպարայի հետ "փոխառնչություններում" ՝
1․ մեկը Կիրանցից հյուսիս, որտեղ Ոսկեպարի հայտնի "եռանկյունին է՝ ԽՍՀՄ քարտեզով ադրբեջանական", որի գագաթը հասնում է մինչև Ոսկեպար-Կիրանց ոլորանների ամենավերևի հատվածում դրված հայկական դրոշին,
2․ մյուսը Կիրանցից դեպի արևելք, որտեղ մի քանի տնանոց Խեյրմլի "գյուղակի" "գյուղատեղին է"՝ /անգամ այս բառը ահագին ճոխ է այդ փոքրիկ բացատը գյուղատեղի անվանելու համար, որտեղ մի 3-4 ավերակներ են/, որը կույրաղիքի նման մխրճվում է Հայաստանի մեջ ու իր ելուստով "ադրբեջանականացնում" Աճարկուտ—Կիրանց ճանապարհի կամրջակի հատվածը,
3,․ վերջապես Բերքաբերի հետ Կիրանցի հատվածն է, որտեղ Խեյրմլիի կուրյրաղիքը դեպի արևելք հասնում է մինչև Բերքաբերի ջրամբարն ու Ոսկեպար գետը։ Դե չասեմ, թե ինչ ես զգում, երբ անգամ հայոց օրենսդիրները հայկական Ոսկեպար գետի ողկեղենիկ հայկական տարբերակի փոխարեն հենց հավելվածում թուրքական տարբերակով են անվանում՝ "Ասկիպարա գետի վտակ", ․․ Սա էլ անցնենք տրտմությամբ․․․
Հիմա ինչ ենք կարդում Կիրանցի սահմանները նկարագրող 18․30 հավելվածի վերը նշված հատվածների համար․
1․ ԿԻՐԱՆՑ-ԲԵՐՔԱԲԵՐ ՍԱՀՄԱՆԱԳԻԾԸ` «Բ»-«Գ»
Կիրանց, Բերքաբեր գյուղական համայնքների և պետական սահմանի (Ադրբեջանի Հանրապետություն) տարածքների բաժանման «Բ» հանգուցային սահմանակետից սահմանագիծը թեքվում է դեպի հարավ-արևելք, անցնում 50մ, հասնում է Ասկիպարա գետի ափին գտնվող թիվ 1 սահմանակետին, ապա թեքվում է հարավ-արևելք, գետով` հոսանքի հակառակ ուղղությամբ, թեքվում է դեպի հարավ-արևմուտք, թիվ 2-4 սահմանակետերով անցնում 845մ, հասնում է Ասկիպարա գետի և նրա վտակի հատման կետում գտնվող թիվ 5 սահմանակետին: Թիվ 5 սահմանակետից սահմանագիծը վտակով թեքվում է դեպի հարավ, հոսանքի հակառակ ուղղությամբ` թիվ 6 սահմանակետով անցնում 538մ, հասնում է Ասկիպարա գետի վտակի ափին գտնվող Կիրանց, Բերքաբեր և Սարիգյուղ գյուղական համայնքների տարածքների բաժանման «Գ» հանգուցային սահմանակետին:
«Բ»-«Գ» սահմանագծի ընդհանուր երկարությունը 1432մ է:
2․ ԿԻՐԱՆՑ-ԱՃԱՐԿՈՒՏ ՍԱՀՄԱՆԱԳԻԾԸ` «Ե»-«Զ»
Կիրանց, Աճարկուտ և Ծաղկավան (Իջևանի շրջան) գյուղական համայնքների տարածքների բաժանման «Ե» հանգուցային սահմանակետից, որը գտնվում է Կիրանց գետի ափին, սահմանագիծը թեքվում է դեպի հյուսիս-արևմուտք, ապա հարավ-արևմուտք, նշված գետի թիվ 1-73 սահմանակետերով անցնում 6784մ, հասնում է Ասկիպարա գետի ափին գտնվող Կիրանց, Աճարկուտ և Ծաղկավան (Իջևանի շրջան) գյուղական համայնքների տարածքների բաժանման «Զ» հանգուցային սահմանակետին:
«Ե»-«Զ» սահմանագծի ընդհանուր երկարությունը 6784մ է:
Այս երկու ենթաբաժինները նկարագրում են վերը առանձնացված երեք սեգմենտները։ Սակայն թե նկարագրության որ հատվածում է կոնկրետ Խեյրմլիի կույրաղիքի երկու արտաքին սահամնների ուրվագծումը, միայն այն գրողը գիտի․․․ Իսկ այդ հատվածի շուրջ իրավիճակն է դարձել դրամատիկ զարգացումների թատերաբեմ․․․
Այսպիսի հանգամանալից բացատրությունից հետո ուղղակի ինձ մի բան է հուզում․ լավ, ղալաթ են արել առանց ժամանակին հետևանքները կանխատեսելու, առանց օրենքները կարդալու Նաիրա Զոհրաբյանի ասած "գլխաքանակով" արդեն իսկ քվեարկել ու "սահմանաուրվագծել" են Ադրբեջանի ու Հայաստանի սահմանը սահմանազատման այս փուլի այդ սեգմենտը․․․ Բայց ամենակարևորն է՝ գոնե նշված օրենքին առնչված ու ընդունած նախկին երեք նախագահների՝ այս ամենը թղթին հանձնած պատասխանատու ու իրազեկ անձինք գոնե նստել կամ նստո՞ւմ են ներկայիս իշխանությունների հետ մի սենյակում, որպեսզի ի վերջո գործընթացի բոլոր քաղաքական դերակատարները հասկանան, թե մենք նախկինում կամ այժմ հենց մեր իսկ ձեռամբ ընդունած օրենքով ինչ ենք ի նկատի ունեցել, այդտեղ կան սահմանկետեր թե չկան ու այս բարդակից ինչպես դուրս գալ․․․
Ցավս մեծ է, որ այս ամենում կրկին Արցախի ողբերգության վարքագծերն եմ տեսնում՝ ոչ մեկ պատասխանատու չէ, բայց բոլորը Կիրանցի մասին բացառապես փողոցում են մտածում ու իրար հետ "խոսելու" չունեն․․․
Հետգրություն․ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ Սրբազանին լրագրող Նարեկ Կիրակոսյանը հարցին ի պատասխան ասում է "Հայաստանի սահմանն այնտեղ է, որտեղ կանգնում է հայ զինվորը"։ Ինքս էլ շատ կլուզենայի այդպես լինեին մեր հանրավորությունները։ Իսկ մենք հայ զինվորին այդտեղ կանգնելու իրավական հող ու հենք թողել ենք, թե թղթերով ամեն ինչ նրա կյանքի իրավունքի դեմ ենք դարձրել ու էշնահատակություն ենք ակնկալում․․․
Ահա թե ինչու այս ամենի մասին բոլորը՝ նախկին ու ներկա պատասխանատուներ, փակ սենյակում իրար հետ քննարկելու ու լուծումներ գտնելու, պայմանավորվելու խնդիր ունեն․․․Ոչ պատասխանատվությունից թռնելով է, ոչ զինվորին ու սպային էշ նահատակության դրդելով է․․․
Ու այս վիճակի առաջ տեսանելիորեն կանգնելու են թե հայկական, թե ադրբեջանական կողմերը՝ բազմիցս ու բազում վայրերում, եթե պրոցեսը շարունակություն ունենա, որտեղ էլ գտնվում են իմ և այլ գործընկերներիս գլխավոր մտահոգություններից մեկը․․․
Ու եթե ամենալավատեսական սցենարի դեպքում հավատանք, որ պրոցեսը հասնելու է մինչև Ներքին Հանդ /չկրկնեմ իմ հոռետեսությունը/, այս ամենից հետո կամ ինչ-որ փուլում ինչ-որ համարժեք և երկուստեք շահավետ փոխանակումներ լինեն կամ չլինեն, ապա ճանապարհի էլ, կամրջի հարցն էլ տեխնիկապես լուծելը դեռ մեկ հարցն է։ Շատ ավելի կարևոր է Ոսկեպարի հովտում անհետաձգելի լոկալ անվտանգության հարցերի լուծումներ գտնելը։ Որովհետև, այս ամենը մենք էլ մեր գլխին սարքել ենք․․․
Ու սա այն դառը պտուղներն են, որ Տավուշս ու մենք քաշում ենք ավանդական կոճակ սեղմոցիների արդյունքում՝ երբ պատգամավորի համար բացարձակ այլ պարամետրերի պահանջարկ էր ձևավորված ու հանուն արդարության կար նաև պահանջարի կար հանրության շրջանում․․․
Անցյալը ետ չես բերի այլևս, չես փրկի։ Ետքայն էլ աղետի մասին է։ Մնում է ուղղակի լուծումներ գտնել ժողովրդի հետ ու ժողովրդի համար․․․
Այս ամենից դուրս բոլոր վարքագծերը իմը չեն լինելու ու ինձ չեն համոզելու, թե անվտանգության խնդիրն ենք լուծում․․․
Следующая публикация
Нет комментариев