1-қисм.
(бўлган воқеа асосида)
Касалхонадан ҳафсаласи пир булиб чиққан Козимжон нима қиларини билмай боши гаранг эди:
- "Тавба - деб ўйларди у, - бу касаллик қаерда қараб турган экан, эх.. Комила-я.., шунчалар тўғри соддадил бўласанми, агар олдинроқ айтганингда эди, жарроҳларни аралашиши шарт бўлмас экан-а, энди нима қилдим, ҳозир врач айтган харажатларга менда пул йўқ, нима қилсам экан. Бор пулга уй сотиб олдим, акамдан сўрайин десам у кишидан яна озгина қарзим бор, сўрасам олдинги қарзингни бермадинг-ку, дейишларини аниқ".
Козим шундай уй хаёллар билан уйига кириб келди. Уни эшик остонада ўғиллари кутиб олишди.
- Дада, ойимиз қанилар? - деди, тўнғич ўғли уни қўлидан тугунчани оларкан.
- Хўш йигитлар, гап бундай..! Ойингиз бир оз муддат шифохонада даволани-ши керак экан, энди тўртта эркак ойингизни йўқлигини билдирмай уй ишларини бўлишиб оламиз, тушунарлими?!
- Нима Назиржон ҳам иш қиладими? - деди Козимнинг иккинчи ўғли, бир ёшдан эндигина ўтган укасини кўрсатиб.
- Уни қиладиган иши, эндигина иштонини ҳўллаб қўйган кенжатойини қўлига олди.
У ўғлини иштонини алмаштириб ўтирар экан, хаёллари уни барибир акасининг олдига етакларди. - Ялинсам ҳам ўзимни акамлар-ку, хар холда пуллари йўқ эмас, кейинги пайтларда жуда бойиб кетяпганларини бошқалардан эшитиб турибман, қолаверса пулни қарзга сўрайман-ку" - деган хаёлни кўнглидан ўтказиб, болаларига тинч ўтиришларини тайинлаб, Козим йўлга чиқди.
Козим Комилага уйланиб, хато қилмаганини тўйдан кейиноқ англаб етганди. Комила онасиз вояга етган бўлсада, рўзғор тутиши, пазандалигида нуқсон йўқ эди. Эркакни эркак ўрнида билиб ҳурматини ўрнига қўйишидан, отасининг тарбиясини олгани билиниб турарди. Ўз овсинини қайнона ўрнида кўриб унинг зуғумларига чидаб яшади. Эр-хотин, Козим туғилиб ўсган уйида қисинди бўлиб яшашди. Баъзан бирор ҳунарни ўрганмаганидан хижолат чекиб, куйиниб қўйишига қарамай Комила мехрибон она ва куюнчак рафиқа эди. У эрининг қийналиб пул топиб келаётганига жони ачиб баъзан, "арғамчига қил мадор" нақлини тез-тез ёдига олиб:
- Дадаси эссиз, тикувчиликми, тўқувчиликними ўрганиб қўймаган эканман, сизга оз бўлсада рўзғорни тебратишингизда ёрдам бўлармиди..? - деб куйиниб, суҳбатлари орасида гапириб қўярди.
- Эх, Комилабону қизиқсанда, учта паҳлавонни туғиб бердинг, буларни тарбиялашни ўзи бўладими, уйда шундоқ ҳам қўлинг қўлингга тегмайди-ку, сени ишинг болаларга яхши қараб тарбиялаш, пул топишни ўзимга қўйиб беравер, қолаверса Яратган берган рисқимизнигина ея оламиз холос, озини ошириб, борига шукр қилиб мени дуо қилиб ўтирсанг ҳаммаси яхши бўлади. Мана уйлик бўлдик, ҳовли бўлмаса-да, ҳар ҳолда тўрт хонали квартира. Нозимжон тўққиз ёш, Фозилжон беш ёшдан ўтди, кенжатойимиз ҳам ҳадемай тилга кириб қолар. Сен кўп куйинма, кўз очиб юмгунимизча ўғилларимиз бирин-кетин ёнимизга кириб қолишади. Фақат дуода бўлсанг бўлди, токи ўғилларимиз иноқ, аҳил бир-бирларига жонларини хам аямайдиган қадрдон, элга хизмат қиладиган меҳр -оқибатли инсон бўлиб вояга етишсин.
- Сиз хам бизни бахтимизга сог булинг дадаси, Илохим айтганингиз келсин, узгалардан курмаган мехр-окибатни шу фарзандларингиздан куринг, улар ёнингизда сизга кувват ва суянчик булишсин...
Акасининг уйига етиб колган Козим, эшик олдида бир оз тухтаб нима дейишини ичида яна бир бор такрорлаб олиб, эшик кўнғироғи тугмачасини босди. Эшикни кутилмаганда, олдига фартук тутиб олган ўрта ёшдаги аёл очди.
- Келинг, сизга ким керак?, - деди хушмуомалалик билан эшикни қия очиб нотаниш аёл.
- Ҳалиги..., мен... мен... Козимман..акам. Азим акам... борларми?, - деди томоғига тикилиб колган бир нарсани қириб, хаяжонланиб кетган Козим.
- Ха, борлар хозир етказаман, - деб нотаниш аёл эшикни ёпиб кўйди.
Козим узи туғилиб усган уй остонасида хайрон бўлгунча турарди. - "Бу аёл ким бўлди, келинойим қаерда эканлар тушунмадим" - деб хайрон булиб колди Козим. Акасининг нима иш билан шугулланишини билмаса-да, лекин уч-турт йил олдин фирма очиб, бирдан бойиб кетганидан хурсанд эди.
Онасининг вафотидан сўнг, кўрпага михланиб анча бетоб бўлиб ётган отаси, уйга акасини бошлиқ қилиб, сал ўтмай омонатини топширди. Отасининг ўлимидан кейин эса ака-ука бир ховлига сиғмай колишди, аниқроғи акасининг фарзанди бўлмаса-да, икки овсиннинг бир жойда туриши кийин кечди. Козим муроса йўлини танлаб, ховлидан чиқиб кетганига ҳам мана бир йил бўлибди. Акаси, ховлидаги хоналарни бузиб кайтадан қурди, уй батамом битган булса-да, халиям бир иккита усталар нималарнидир килиб юришарди. Бир йилга колмай битган бу икки каватли бино, куни-кушни махалладаги уйларни олдида касрга ухшарди. Козим уйдаги барча пайвандлаш ишларини узи килиб берди.
Эшик кайта очилиб, халиги нотаниш аёл сохта тавозе ва жилмайиш билан Козимни йул-йулакай сотиб олган, акаси доим мактаб ейдиган туртта ёгли гиждани унинг кулидан олиб, уйга таклиф килди. У ичкарига кирганда ховли туридаги хонанинг баланд зинасидан акаси эринибгина тушиб келарди.
Азимбой зинадан тушар экан, ялангоч баданига кийиб олган киммат халатини белбогини боглаб, зинанинг ярмида тухтади-да, атрофга бир куз югуртириб, огзини карнайдай очиб, бир эснаб, ховли уртасига курилган фаввора ёнида ажабланиб атрофга аланглаб турган укасига караб бир жилмайиб куйди. Ака-ука кучок очиб куришиб, Самаркандча услубда курилган шийпонга чикиб, утиришди. Козим бошини куйи килганча чуккалаб утириб, ота-онаси рухини шод этиш илинжида куръон тиловат килиб дуо килди. Охирги марта качон тиловат килгани эсида йук Козимнинг акаси укасининг бу килигига гаши келгандай кулларини дуога очиб лаб бурганча кафтларини юзига суртиб куйди.
- Ака..! Хорманг энди, уйларни битириб чарчамайгина утирибсизми? - деди Козим, хотиржам чордона куриб утираркан.
- Ха, каёкда дейсан, хали майда-чуйда киладиган ишлар тикилиб ётибди, ха ука, кайси шамол учирди анчадан бери қорангни курсатмайсан?!
- Ака, бир икки бор келгандим, сизни учрата олмадим, кеннойим билан учрашиб кайтиб кетавердим, ўзингиздан колар гап йук, ишхонадан бушадим дегунча уйга югураман, уйни олганимдан бери узим таъмирлайман биласиз-ку унча мунча иш узимни қўлимдан келади якинда тула битказдим бир борсангиз курасиз...
- Уста пули ёнимга колсин дейсан-да, пишиксан... ука пишиксан...
Козимга нотаниш аёл уларни олдига турли ичимлик ва графинда апельсин шарбати куйиб кетди. Акаси бу узидан уч-турт ёш кичик жувонга зимдан суқли нигох билан ортидан караб колди.
- Ха айтгандай кеннойим куринмайди-лар?, - деди Козим, акасининг нигоҳини чалғитиб.
- Кеннойингми... ха... у дам оляпганди хозир чикиб колади, у хам уста ишлатавериб анча узини олдириб куйди боякуш, шу аёлни рузгор ишларига карашиб турар деб ишга олдим, кир-чир, пишир-куйдир дегандай, - деди акаси бокаларга шарбатдан куяр экан, Козимни хайрон колдираяпган аёлни назарда тутиб.
- Яхши килибсиз, бундай нарсаларни киноларда кургандим, - деб жилмайиб куйди Козим.
- Ол кани шарбатдан ич, буни "урис"га борганимда олиб келдим, "натуралний", хуш узинг бир куриб кетай деб келдингми ёки бирор юмуш биланми?
- Ака, биласиз ёлгон гапира олмайман, тугриси бир юмуш билан келдим, яна озгина ёрдамингиз керак булиб колди-да, келинингиз шифохонага тушиб кол-ди, касалини айтмай юрган экан утка-зиброк юборибди шекилли докторлар операция килмаса булмайди дейишяп-ди, биламан сиздан карзим бор, аммо хаммасини битта килиб кайтаришга аклим етмасада, булиб-булиб тулайман, мени биласиз-ку, ака...
- Ия, нима булибди узи, касали нима экан?
- Мен докторни гапига унчалик тушун-мадим, аммо аёлларда учрайдиган касаллик эмиш.
- Шунака дегин, яхши булмабди майли-ку-я, лекин, биласан кулимда пул турмайди, мана бу харобани шунчали килгунча озмунча пул кетмади, аксига олиб кечагина яна битта эскирок нексия олиб кучага чикариб юбордим, уни хам ярим пулини берганман, холос.
Нима килсак экан, жуда бошимни котирдинг-ку сен бола, - деб Азимбой бир уф тортиб шарбатдан шимирди.
Акасининг кайфияти тушиб кетганини сезган Козим.,
- Ака, хижолат чекманг, майли бирор йули топилар, бахтимга сог-омон булсангиз булгани, шундок хам уйни олишимда анча кумаклашдингиз, бирорта бегонадан карз кутарсам эшитиб колиб, "узимдан сурасанг булмасмиди" деб койиманг деб уйлаб, олдин бир олдингиздан ўтай дегандим, - деди.
Азимни кайфияти тушиб кетгани шундок афтидан билиниб турарди. У узок уйланиб туриб, бирдан сергак тортиб калласига келган фикрдан севингандай, Козимга каради.
- Ука! Мана сен кули гул пайвандчисан тугрими?
- Жуда унчаликмас-ку, хар холда устозимдан куп нарсани урганганман...
- Бе... камтарлик хам эви билганда, ахир килганг ишларинг мана шу ховлида хам куриниб турибдику, майли кел бир яна акалик килай, зур иш бор бир, йилда карзларингдан хам кутилиб бойиб кетасан, агар сабр билан ишласанг балки сен хам мана шунака уйларга эга бўласан, ука, - деди Азим-бой.
- Ака, нима иш экан, агар хунарим буйича булса жон дейман мехнатдан кочган номард биласиз-ку.
- Мени Россияда танишларим бор, аникроги хамкорларим курилишда фаолият курсатишади, якинда хам турт кишини жунатдим. Энди эса яхши пайвандчи булса жунат дейишяпди, бир ярим минг доллар ойлик маош тулаша-ди. Бир дустим буни эшитиб колиб, укасини жунатмокчи булиб хар куни олдимга келади, узимни укам турганда нега уни жунатишим керак, хуш нима дейсан?
- Ака, майлику-я, узимни ишим хам ёмон эмас, маошим хам бинойидек, ундан ташкари махалладан хам иш чикиб туради, тугри сиз айтаётган пул-ни бу ерда топмасам-да, уч-турт юз уйимга олиб кираман нолийдиган жойим йук, факат хозир кутилмаганда шундай булиб колди-да...
- Э, Козим канака уч юз?! Бир ярим минг каёкда-ю уч юз каёкда, битта квартирани кунгилдагидай "ремонт" кила олмадинг, болаларингни корнидан орттириб тузукрок кийинтира олмайсан хам, узинга кара мана бу кийиб олган куйлак шимингга неча йил булди, хотининг-ку у ёк-бу ёкка борса битта куйлак лозимидан бошка бирор тишга босадиган кийими булмаса, качонгача хунарингни хор килиб юрасан, у ёкда сендака пайвандчиларни бошларида кутаришади, ишга чакирган одам эса мени дустим.
Акаси томонидан бундай камситилишларга урганиб кетган Козим жимгина бошини эгканча утирарди, акаси Козимга жаннатдай куриниб кетди. Бир йилда ун беш минг доллардан ортик пул топиш Козим учун каттагина пул эди. Акасининг таърифига кизикиб кет-ган Козим кандай рози булганини бил-май хам колди.
- Ака, лекин келинингиз, болалар-чи? Кенжам хали жуда кичик, хеч бўлмаса келинингизни тузалиб кетишини кутар-миз, кейин кетсам хам бўладими?
- Ука, оилангдан хавотир олма, хотинингни хамма харажатини киламан, болаларингга у тузалиб тушгунча кеннойинг караб туради, Комила сенга хотин булса, менга сингилдек ахир, вакт ғанимат бундай ишни одамлар йиллаб кутишади, сен отамизни дуоларини олгансан-да пул оёғингни тагидан чикиб турибди, ишкилиб пулинг купайиб бойиб кетсанг, акангни унутиб юбормассан, укажон..!
- Ака, кизикмисиз якка-ю ягона акам-сиз, сизни унутиб улибманми, колавер-са онамни сузлари ёдимда " акангни этагидан тут"-дердилар рахматли, мана сиз бойиб кетиб мени унутганингиз йук-ку.., - деб Козим ерга каради.
Козим хеч качон акасига тик караб гапирган бола эмасди, у нафакат акасига узидан катталарга хам шундай муомала киларди. У акасининг ёнидан бир томондан хурсанд булиб чиккан булса-да, бир томондан юрагининг бир четида гашлик бор эди. Унинг куз олдидан юзига сулгинлик югурган хотини ва учта углининг илтижоли нигохлари утарди.
Эрининг карорларига хеч карши чикмаган Комила бу сафар хам ортиқча гап айтолмади.
- Дадаси, майли сизга бирор нарса дейишга ботина олмайман, фақат кунглим ғаш, ишқилиб хаммаси яхши бўлсин-да, - дея олди холос.
- Ия, қизиқсанда Комила, ахир битта менми узоққа ишлагани кетаётган, колаверса акам жўнатяпдилар, агар борасан деб буйрук берганларида хам мажбур кетардим-да. Бугун операция килишади хамма харажатлар тўланди, докторларни айтишига караганда хаммаси яхши булар экан, насиб булса индинга кетаман, сизларни акамга, уларни Худога топширдим Комила, - деб Козим хотинининг дарддан сарғайиб кетган юзларини куллари билан сийпалаб пешонасидан упиб куйди.
Комила операциядан яхши чиққанини кургач кунгли урнига тушиб, акаси айтганидек болаларни хотини тузалиб касалхонадан тушгунча кеннойисига топшириб катта орзулар оғушида Россияга учиб кетди.
Уни Россия аэропортида акаси айтгандек кучок очиб кутиб олишди. Айникса, акаси тенгқур, узи оппок, сочлари тим кора киши белидан ушлаб бир кўтариб хам куйди. Самолётда хеч учмаган Козимнинг кунглини бехузур булиши машинага чикканида хам босилмади.
У узи билан узи булиб, канча йул юриб каерга келганини хам билмади. Кора сочли одам ўзбекчани равон гапирмасада, аммо, тушунса буларди. У Козимни катта курилиш бўлаётган жойдаги бир четга ўрнатилган вагон уйга олиб кириб, шу ерда яшашини бугунча дам олишини, эртадан соат еттидан иш бошлашини айтиб узи чикиб кетди.
Эртасига эрталаб ишга чиққан Козимга бир козок йигитни ёрдамчи килиб беришди. Козимнинг киладиган иши куп каватли янги курилаётган бинонинг совук ва иссик сув тизимини йулга куйиш эди. Иш узи килиб юрган хунари булгани учун у кийналмай ишга киришиб кетди. Ишлаяпган жойида бирорта узбекни учратсам керак деб уйлаганди, лекин гохи-гохида келиб килаётган ишини куриб кетадиган узбекчани чала биладиган кора сочли одамдан бошка узбекча гапирадиган одам йуклигига Козим ун-ун беш кун ўтгандан сўнг амин бўлди. Ёрдамчиси козок йигит билан хам рус тилида гаплашарди. Козокни айтишига караганда уша кора сочли киши унга химмат курсатибди, яшаш жойи " обший баракдан" минг чандон яхши эмиш. Козок йигит хам хурсанд, чунки вагон икки кишилик эди-да. Бу йигит Козимни гапларини кулок кокмай бажарарди. Ётиб туриш **** ичишлари хам шу вагонда эди. Кора соч роса уттиз кун деганда, Козимни чақириб колди.
- Молодец! Козим яхши ишлаяпсан, аканг Азим тўғри айтган экан, мана бир ярим минг доллар, шундай ишлаб турсанг бундан хам купрок бераман, мингини уйингга жўнат беш юзини уз харажатларинг учун олиб кол, бу ерда эрта совук тушади иссик кийиниб кучли овкат емасанг бирор касалликка чалинасан, тушундингми? - деб унга пулни бериб фамилияси ёзилган коғозга имзо куйдириб олди.
Козим узида йук хурсанд эди. У пулни кандай, каердан жунатишини сураб олиб, бориб телефон топиб акасига қўнғироқ килди.
- Алло! Ассалому-алайкум ака...
- Ваалайкум-ассалом, Козим яхшимисан, яхши юрибсанми?
- Ака мен яхшиман, узингиз кеннойим яхшимисизлар, болалар юришибдими кийнаб куйишмадими, Комилани ахволи яхшими?
- Козим хавотир олма, хаммаси яхши хотининг тузалиб касалхонадан чикди, куни-кеча болаларингни олиб уйингларга кетди, узим рузгоридан хабар олиб тураман, хотиржам бул...
- Ака, бир минг икки юз жунатдим икки юзини Комилага бериб мингини карзим учун олиб колинг, мендан хавотир олманг, мен яхшиман бу галги маошимдан телефон оламан, тез-тез гаплашиб турамиз...
- Майли ука, мен хотинингга телефон олиб бераман, болаларинг билан бемалол гаплашаверасан, кўрдингми бу ерда уша пулни уч ойда топардинг, - деб Азимбой миннатнамо кесатиб хам куйди.
- Рахмат, акажон, яхшиям бахтимга сиз бор экансиз, оилам сизга омонат акажон..!
- Хотиржам бул, астойдил ишла..! Мен яна Даминга тайинлайман, сенга узи гамхурлик килади.
Орадан тўрт ой утди, Козим айтгани-дек узига телефон хам сотиб олди, хотини Комилада хам телефон бино бўлди. Жунатган пуллари билан акасидан олган хамма карзини хам узди. Энди бундан буёғига машина учун пул тўплаб, кейин кетаман деб астойдил ишлаётган, хаммаси бинойи-дек кетаяпганди.
Бир куни Дамин қорасоч, кечки пайт вагончага кириб келди.
- Козим! Бошликларимиздан бирини дачасида уч кунлик иш чикиб колди, ишни кунгилдагидек килсанг яхши пул тўлашади, хаммаси узингга менга бир тийин хам керакмас, - деб колди.
- Дамин ака, сиз хам борасизми? - деди Козим.
Шу утган турт ой ичида Козим, козок йигитни анча-мунча кулидан иш келадиган килиб хунарини ургатиб куйганди.
- Йук, узинг борасан, узлари эрталаб келиб олиб кетишади, бу ердаги ишларни шеригинг бажариб туради, ха, иссикрок кийимларингдан олиб ол, - деб Дамин вагончадан чикиб кетди.
Сентябрь ойининг охирлари бўлгани учун бир оз совук тушиб колганди. Козок йигит унга кийимларини жойлаштиришда ёрдамлашиб куйди.
- Козим, у ерда иш яхши булса яна колиб кетмагин, сен туфайли хунарли булдим маошим хам ошди, узбекчани хам ўргандим булар учун кандай миннадорчилик билдиришни хам билмайман, барибир сенчалик ишлай олмайман.
- Дамин ака уч кунга деяпти-ку, ишни тугатиб кайтаман. Дустим, сендан бир илтимосим бор, озгина орттирган пулларим бор эди, агар малол келмаса мана шу манзилга эртадан колдирмай жунатиб юборсанг дегандим, - деб Козим камрок ****-ичиб орттирган пулини козок йигитга узатди.
- Албатта, эртадан колдирмай жунатиб юбораман, - деди козок йигит Козимдан пул ва манзил ёзилган когозни оларкан.
Козим спиртли ичимлик ичмасди, чекмасди хам шунинг учун хам уйга жунатган пулидан ташкари яна анчагина пул туплаб куйганди. Иши узи огир булишига карамай, спорт билан шугулланишни канда килмайдиган Козим, азонлаб туриб козок йигитни уйғотиб биргаликда югуриб келиб, узи ясаб олган турникда тортилиб, кейин нонуштага утирарди. Бундай килишга болаликдан урганган Козимга бундай яшаш тарзи унчалик кийин туюлмасди. Козок йигитга олдинига бир оз эриш туйилди, лекин кейин у хам урганиб кетди. Кечки пайтлари эса штанганамо ясаб олган юз килодан ошикроқ темирни кутаришни хам канда килмасди. Борган жойининг хавоми ёкдими ёки спорт билан мунтазам шугулланганигами мушаклари янада бўртиб чиқиб кетганди. Унча-мунча спортчилардан гавда жихатдан колишмайдиган Козим, - "Яна шугулланиш эсингдан чикиб колмасин" - оёги тагида турган штангани козок йигит томон суриб куйди.
Тонг ёришмай машинанинг сигналидан чўчиб уйгонган Козим, уйкусираганча кора форд фургон машинанинг олд ўриндиғига ўтирди. Хайдовчи рус йигит эди. Унинг ёнига яна бир гавдаси Козимникидан колишмайдиган рус йигити хам чиқиб ўтирди.
- "Ну, поехали", - деди у, купол калин курткасини утирган жойида ечиб машина утиргичининг ортига отаркан.
Козимнинг кўзи беихтиёр унинг култиғида осилиб турган туппончага тушиб, юраги хапкириб кетди. У бундай йигитларни кинолардагина курганди.
Машина катта трассадан анчагина юриб, урмонзорга бурилди. Хайдовчи хам туппончали йигит хам лом-мим демай кетишарди. Козимнинг куз олдидан хотини-болалари утарди. Олдинлари доим оиласини уйлаганда хунари ва ишига иштиёки ошиб кетарди, аммо бу сафар ундай булмади. Юрагида канакадир хадик бор эди. Машина урмонзордан чикиб дарё якинига катор килиб курилган дачалардан бирининг ёнига келиб тўхтади. Етиб келишганда тонг ёришиб колганди, олиб келган йигитлар Козимни асбоб ускунаси билан дарвоза ёнига тушириб узлари кетишди. Сал утмай дарвоза очилиб, у ердан яна иккита рус йигитлар чикиб асбобларни кутариб, ичкарига олиб кириб, Козимни хам дачага таклиф килишди. Ускуналарни ховли уртасига куйиб узлари куздан гойиб булишди. Нима киларини билмай турган Козим чунтагидан телефонни олиб уйига қўнғироқ килмокчи булиб турганди. Бирдан ортидан узбекча гапирилган овози эшитиб колди.
- Узбекмисан?!
Козим шошилиб овоз келган тарафга каради...
Комила ярим тунда уйкуси кочиб кул телефонини олиб, эрининг ракамини тера бошлади. - "Тармокда мавжут эмас". Эри билан охирги бор гаплашганига хам турт ой булди. Болаларининг отаси уйдан чикиб кетганига хам мана якинда бир йил булади. Аммо, Комила уша ракамга кунгирок килишни канда килмасди. Эрининг акаси эса курук ваъдадан нарига утмайди. Орада янги йил арафаси келиб озгина пул ташлаб, - синглим, мени хам тугри тушунинг, уша ахмок эрингиз купрок пул топаман деб, бир яхши ишлаб турган жойидан чикиб кетибди, танишларим кидиришяпди, жуда булмаса узим якин кунларда бориб кидираман пулни сал тежаб ишлатинглар, - деб кетганича корасини курсатмай кетди.
Комила бир-икки Азимбойникига бориб овсини билан хам айтишиб колди.
- Нима, уша лапашанг эрингизга иш топиб бериб, Азим акам гунохкор булдими? Энди яхшиси бирор иш топиб ишланг, улмаган булса келади, бизга бор юкингизни ташлаб олманг-да!!! - деб овсини кучага етаклаб олиб чикиб хам куйди.
Олдинига Комила ундан бундан карз олиб тирикчилик хам килиб юрди, мана бир ойдирки ўғли укийдиган мактабда фаррош булиб ишлаб юрибди. У эрининг бедарак гойиб булишида узини айбларди, мен касал булмаганимда Козим акам уша ёкларга кетмас эдилар деб хам юраги эзиларди.
Учта бола билан нима киларини билмай юрган Комила, эрининг суратига термулганча тунларни бедор утказарди.
Азонда якин телефони жиринглагандай булди. У телефонни кулогига тутди, овоз жуда паст эшитиларди, бу овоз болаларнинг отаси, эрининг овози эди.
- "Алло..алло, дадаси, куйинг уша пулларни бизга узингиз кераксиз, кайтинг жон дадаси, илтимос кайтинг...
Онасининг кузлари юмук холда, кулогига кулини куйганча ётган жойида гапираётганидан чучиб уйгонган тунгич угли уни турта бошлади.
- Ойижон... ойижон... туринг уйгонинг ойижон!
- Углим, даданг кунгирок киляптилар даданг углим!
- Ойижон, одамни куркитманг, ахир кулингизда телефон йук-ку, - эрини уйлаб ётиб кузи уйкуга илинган Комила туш курганди.
Балконга чикиб, узок-узокларга термулиб, чукур уйларга чумган хам эди-ки, Комиланинг хаёлини эшик кунгирогининг жиринглаши бузиб юборди. Эшик олдида пастки каватда яшайдиган кушниси турар эди.
- Келинг, кушни яхшимисиз, уйга мархамат, киринг.
- Комилахон, яхшимисиз синглим? Узи-миз билан булиб, хабар хам ололмай- сий, яхши утирибсизми?
Комила кушнисини уйга таклиф килиб, мехмонхонага олиб кирди.
- Саодат опа, узр, ёш була туриб, мен сиздан хабар ололмадим-ку, жуда уял-тирдингиз-да опа.
- Комилахон, кеча уйимизга борган эдим, саксондан ошган отам борлар. Умрлари узун булсин, бир гап айтдилар, олдиларида шундай мулзам булдимки..
- Вой опа, кандай гап эканки, шунчалар диккат булиб колибсиз?
- Комилахон, хафтада уйга бораман. Отамдан хабар олиб, улар билан биз оз сухбатлашиб, рахматли онамни хотирлаб кайтаман. Яна турмуш икир - чикирлари дегандек, уйга келаманда, бошим билан оиламга шунгиб кетаман. Шу десангиз, Козимжон отамнинг уйла-рига сурток ясаб берган эдилар, эсингиздами?
- Ха, эсимда. Козим акам дадангизни окилу-доно кария эканлар деб мактаб келгандилар.
- Хуллас, ушанда дадам мехнат хакла-рини ярмини бериб, колганини кизимдан бериб юбораман деган экан-лар. Уша пулни берганларига бир ойдан хам утиб кетибди. Мен ахмок эса уни сизга олиб чикиб бераман деб, олган эдим. Куни кеча борганимда, шуни ёдимга солиб, олиб чикиб берган ёки бермаганимни сураб колсалар булади-ми...
Саодатхон, бу гапларни уйлаб топган эди. Тугрироги, отасининг маслахатига кура шундай килаётган эди. Агар Комилага хозир тугридан-тугри пул берганида, олмаслигини билгани учун ёлгон гапиришга мажбур булган эди. У килидаги пулларни Комилага узатди:
- Минг бор узр, Комилахон! Шуни олинг, дадам куп рахматлар айтиб бериб юбордилар.
Кушнисининг кулида анчагина пул бор эди. Комила пулга мухтожлигидан узида йук хурсанд булиб кетди. Аммо, бироз уйланиб колиб:
- Опа, Козим ака менга индамаганди-лар, бу пулларни олишим яхшимас, - деди. Бу гапни айтишга айтдию, кечагина электр, газ ва канализацияга пул йигувчи солик назоратчиларининг дук-пуписа килиб кетишгани куз олди-дан ута бошлади.
- Олинг, Комилахон. Козимжоннинг ёдидан кутарилгандир. Бундан ташкари эрингиз бизники каби жойларда куп ишлаган, кайси бири ёдида колади дейсиз, - дея кушниси пулни унинг кулига тутказиб куйди.
- Рахмат, Саодат опа. Жуда вактида олиб чикдингиз-да опажон. Ишга кирган ерим хали маош бериб, улгурмаган эди. Катта рахмат!!!
- Комилахон, Козимжондан дарак борми?
- Хеч кандай дарак йук-да, канийди канотим булсаю, учиб бориб, у кишини топиб келсам. Болалар хам согина-согина аста куникиб хам колишяпти.
- Майли, куп сикилманг. Козимжон бесабаб йуколиб кетадиган йигитларданмас. У жуда аклли, мехнаткаш инсон.
- Акалари бориб келаман, факат кунлар сал илисин деяптилар, майли яна бир оз кутайликчи.
Саодат килган ишидан кунгли тогдек кутарилиб, Комилага сабр-токат тилаб, уйига чикиб кетди.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 37