Ушбу иборага Х,адисда кузим тушиб, тўғриси ажабландим. Куз тегиши, деган гапга эътиборсиз қарардим. Х,аётимдаги баъзи воқеалар иборанинг ҳақлигини тасдиқлаган
булса-да, одамнинг хақиқатни тан олиши қийин экан.
— Куз тегиши ҳавасдан хам, хасаддан ҳам булади, — дейишади. Онанинг ҳам уз фарзандига кузи тегаркан, яъни
суқи киради. Шунинг учун фарзандга ортиқча меҳр бермаслик керак, буюк меҳр ёлғиз Оллоҳга қаратилиши ке-
рак, дейишади. Бу гаплар, балки салбий ҳолатларнинг олдини олиш учун бир қалқондир.
Гулора исмли синглим Тошкент Туқимачилик дорилфунунида сиртдан уқир, ҳар йилнинг баҳор ва кузида уқув сессиясига келиб, уйимда бир-икки ой туриб кетарди.
Биринчи курсданоқ туйи булган синглимнинг қайнонаси унинг уқишини давом эттиришини хохламас, шу сабабли иккита боласини ҳам — катта ўғлини бир ойлигидан, қизини
эса чилласи чиқмасдан узи билан олиб келиб, амаллаб битказиб кетишига туғри келган.
Бир ярим яшар жияним Гулёра зийрак, гапириб улгурмасиданоқ, куп нарсаларни фах,млайдиган хушёр к,из булган. Эрталаб ишга кетмоқчи булиб кийинаётсам, қулимга сумкамни олиб келар, бошк,а оёк, кийимларнинг орасидан меникини ажратиб, кулимга тутк,азар эди. Муштдек к,изнинг харакатларига завк,имиз келар, к,изларим катта-
риб к,олгани учунми, унга эътиборим бошк,ача эди.
Бир куни кечки овк,атга к,овурдок, к,илдим-да, уйдагиларни чак,ирдим. Сал олдин синглим болаларни музқаймок, билан сийлагани учун х,еч кимнинг овк,ат егиси келмади. К,озонни пастга к,уйдим-да, газни артдим.
Рангли телевизорни янги олган пайтларимиз, синглим билан
қизларим ундан кузини узмай утиришибди. Негадир Гулёранинг мазаси к,очди. К,арасак, к,орни дам, oгир нафас оляпти. "Тез ёрдам" чак,ирдик.
— Овқатни куп едириб куйибсизлар, — дея шифокор дори ёзиб берди. Биз х,айрон булдик, сал олдинрок, х,ар
доимгидек бир тухум еган эди, холос.
Кечкурун болани узига келтирганимиздан сунг, газнинг
устига олиб куйиш эсимдан чиққан овк,атни иситаман десам, к,озон бум-буш.
— К,озондан х,ам овк,ат ейиладими, бу нима тартибсизлик, — ювуқсиз буш идишни куриб, қизларимни уриш-
дим. Х,еч ким овқат еганини буйнига олмади...
Бир қозон овқатни ким еганига ақлимиз етганидан сунг хаммамиз хайратдан ёқамизни ушладик. Бола қорнининг шишиб, дам булиши бежиз эмас экан. Х,амма телевизорга
махлиё булиб утирганида балконда куймаланиб юрган қиз қозон қопқоғини очгану, пайтдан фойдаланиб қолган. Бир ярим яшар гудакнинг ишини битказиб булиб, хеч нарса булмагандек яна қопқоқни бостириб қуйиши хаммамизни
Хайратга солди. Шунча овқатни қандай хазм қилиши мумкин, ошқозони ёрилиб кетмаганми, деб жуда қурқдик.
Айниқса, бу менга таъсир қилиб, бот-бот шу хақда гапириб юрдим. Синглимнинг айтишича, овқатни ёшига нисбатан куп ер экан.
Орадан вак,т утди. Урганчга борганимда жиянимнинг мазаси йуклигини, иштах,аси тамоман йук,олганини эшитиб, қурк,иб кетдим. Синглимникига борсам, сурида ётк,и-
зиб куйилган болада ранг-руй йук,. Х,атто тансик, овқатларни х,ам оғзига олгиси келмаётган экаи.
— Агар овк,ат есанг, бир ойдан кейин Тошкентга олиб кетаман, х,ар куни кўнғироқ, к,илиб еган-емаганингни текшириб тураман, — дедим унга. Шундан сунг отаси келтирган кабобдан бироз еди. К,айтаётганимда синглимга дедим:
— К,изингнинг бир к,озон овк,ат **** куйганини ортик,ча гапириб юбордим, шекилли. Айтаверманг, кузингиз тегиб к,олиши мумкин, деган эдинг. Балки, ростдан х,ам кузим
теккандир. Кел иримини к,иламиз, деб сочимдан бир тутам қирк,иб, яна бир-иккита нарсаларимдан олиб, унга исириқ қилдик
Шу амалимизми, ёки Тошкентга олиб кетаман, деган ran унга тетиклик бағишладими, аста-секин соғлиги ях-
шилана борди.
— Агар сукдан куз тегади, деган ran рост булса, болаларни жонимдан ортик, курганим учун уларни эркалашдан эх,тиёт буламан, — дедим узимча.
* * *
Баъзилар куз тегишига к,аттик, ишонади. Неварасини панада устирадиган, туй-х,ашамларга, х,атто кудасиникига юборишга к,урк,адиган аёллар бор. Унга янгини кийдириш-
дан чучиб, эски кийимлар билан устирувчи момолар бор.
Баъзан суннат туйидаги ясан-тусан к,илинган боланинг
пешанасидаги к,ора доғга кузим тушиб: Х,а, уйидагилар иримчи экан-да, дердим. Бир пайтлари бундай нарсаларни эскилик сарк,ити, деб к,арардик. Бирок,, ёшинг утгани
сайин х,ар хил воқеа-х,одисаларга дуч келавериб, фикринг узгараркан.
Мах,алламиздаги бир-иккита жувонлар мехмонга келишди. Айланиб келамиз, деб кучага чикдик. Тулишиқгина тенгқурим менга ran к,отиб:
Орқангдан худди ун саккиз яшар қизга ухшайсан-а, - деди.
— Қирқ яшар аёлда қомат нима қилсин, — дедим, кунглимга хеч нарса олмай. Орадан икки минут дам утмай,
йул четидаги симга оёғим чувалашиб, чунонам йиқилдимки, уст-бошим чанг-тупроққа беланди. Меҳмонларга йулни тушунтириб, орвамга қайтишга мажбур булдим. Ушанда унда куз борлигини сездим.
Узбекистан телевидениесида ишлаган пайтларимда ҳамкасбим Абдухолид ака дар куни хазиллашиб:
— Х,ой уртоклар, Гулсарага қаранглар, бизларга ишга келганидан бери жуда узгариб, чиройли булиб кетди, туғри-
ми? — дерди гапини маъқуллатиш учун теварагидагиларга қараб.
Х,амма узи билан узи овора, унинг гапига бошларини қимирлатиб, туғри, деб қуя қолишарди, холос. Анча вақт-
гача мени мақташдан чарчамади. Бу илтифотни хушомад деб билмас, жиддий одам булгани сабаб, гапларини самимий қабул қилардим.
Айни съёмкам куни эрталаб урнимдан туролмай қолдим. Оёқ-қулимда жон йук,. Нима булаётганига узим хам
тушунмайман. Режада курсатувим турган булса, энди нима булади, деган уй мени қийнар, иложини қилиб судралиб булса дам ишга борсам дейман. Бироқ, оёгим тамоман иш-
ламай қолди. Ишхонага қунғироқ қилдим.
— Абдумажид ака, тобим қочиб қолди, ишга боролмайман. Илтимос, режиссёрга айтинг, узи бир иложини қилсин, — дедим трубкани олган ходимга йиғлагудек булиб.
— Ие, сизга Абдухолиқнинг кузи теккан, — деди у.
— Х,азилни қуйсангиз-чи, илтимос, тезроқ гапимни шерикларимга айтиб қуйинг, — унинг гапларига эътибор бермадим.
— Х,азиллашаётганим йуқ, вақтида бунинг амалини қилинг. Кейин узингизга қийин булади. Моҳигул хам шу сабабли бир ой ётиб к,олди-ку, хабарингиз йук,миди? — деди куйиниб.
Даволаниб, узимга келгандан сунг ишга чикдим.
— Абдухолик, ака, менга кузингиз тегибди, ёмон ах,волга тушиб қолдим, — булиб утган холатни гапириб бердим х,ар кунгидек мак,ташни бошлаган х,амкасбимга.
— Туғри, кузим теккан, буни буйнимга оламан. К,онимда бор бу нарса, менга онамдан утган, — деди ва бир
вок,еани гапириб берди:
Онаси олдиларида бораётган иккита одамни курсатиб:
— К,айси бирини йик,иб берай, — деб сиабди уғлидан.
— Анови турва ушлаганини, — деган экан, сал утмай уша одам бир нарсага туртилиб, йик,илиб тушибди.
— Онамнинг кузлари жуда к,аттик, эди, х,али меники у даражада эмас, — деди кулиб.
— Нима қилишим керак сизнинг киннангиздан к,утулиш учун, — десам:
— Пешанамни силаб, икки юз сум берасиз, — деди жиддий.
— Х,ам пешанангизни силайман, х,ам икки юз сум бераманми, — х,азилига х,азил билан жавоб бердим-да, пе-
шана силашдан бош тортиб, икки юз сумни узатдим ва: —
Илтимос, менга бошк,а илтифот к,илманг, — дедим. У гапида туриб, менга бошк,а эътибор қилмади ва бу х,олат к,айта такрорланмади.
* * *
Кузи к,аттиқлар х,амма жойда буларкан. К,излик пайтимизда Ноила опа деган татар кушнимиз буларди. Уйимизга келиши билан момом ортик,ча нарсаларни шатир-шутир
яширишга х,аракат к,иларди. Х,атто, моллар утини емай к,уйса х,ам: "Бугун Ноила келувдими?", деб хавфсираб сурардилар. Айтишларича, ёшлигида отам томга чик,аётганида кириб келган кушни:
— Шу болангиз х,еч тинмайди-я, к,ачон к,араса куймаланиб юриши, — деган экан, шу пайт улар нарвондан йик,илиб тушганлар. Пешанасидаги бир умрлик дурра отамга
шу вок,еадан хотира эди.
* * *
Маҳалламиздаги Сафо акадан, х,атто эркаклар х,ам х,айик,иб туришарди. Бувимнинг айтишича, як,индагина туғиб, х,али чилладан чик,маган катта келинининг дарахтга янги
новдалардан пайванд к,илаётган к,айнотасига к,арашаётга-
нини йулдан утаётган кузин куриб:
— Исмоилжон, келиндан жа ёлчигансиз-да, — деб бир оғиз гапириб, утиб кетибди.
Келин шу куни кечкурун иситмалаб ётиб к,олиб, уч кундан кейин жон берган. Бирданига к,аердан бундай балойи азим ёпишди, к,андай касал эдики, чораси топилмаган, х,еч
ким х,еч нарса тушунмайди. Шу одамни тенгкурлари даврага кушмай куйишган. Агар кушилиб к,олгудек булса, одамлар узларининг ютуқларини унинг олдида гапиришга
эх,тиёт булишаркан.
К,ирк, етти йил мобайнида Хива хонлигини бошк,арган
Мух,аммад Рах,имхон жуда маданиятли, илмни к,адрловчи,
ажойиб шоир булган. У ик,тидори булган к,ариндош-уруғлари, бегонами, саройга жалб к,илиб, катта адабий анжуман ташкил к,илган. Болалари ва невараларининг ёшлигидан чукур билим олишига катта эътибор берган. Ботир тура деган етти яшар невараси К,УРЪОНИ каримни тулик, ёд олган экан. Бир куни бобоси уни имтих,он к,илиш учун сарой аёнларини чак,ирибди. Йиғилганларга сура ва оятларни тутилмасдан айтиб берган Ботир тура хаммани к,ойил к,ол-
дирган. Шу куни кечаси билан боланинг иситмаси чик,иб,
эрталаб жони узилган...
🖇️🖇️🖇️
Дейл Карнеги айтадики:
— Иложи борича ютуқларинг х,ак,ида гапирма, чунки узиб кетганинг купчиликка ёк,майди.
Тажрибали рухшуноснинг гапи, балки куз тегиши каби балонинг олдини олиш учун чак,ирикдир.
Ёмон кузлардан асрасин, деган илтижо-дуоларимизнинг
узи х,ам бизларни бундай бало-офатдаи х,имоя к,илади,
иншаоллох.
КИМ КАНДАЙ КАРАЙДИ ИРИМ СИРИМЛАРГА?
ФИКРИНГИЗНИ ИЗОХЛАРДА КОЛДИРИНГ.....
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 2