Минем дусларым

Артисты Балык-Бистәсе Хөрмәтле тамашачыларыбыз! "Авыл офыклары" редакциясе каршында оештырылган "ББ" артистлары төркеме, Гөлчирә Галимова хикәясенә нигезләнеп төшерелгән "Кичер мине, әни, гафу ит" мини-фильмын тәкъдим итә. 1 өлеш. Дәвамы иртәгә. Уй-фикерләрегезне, теләкләрегезне комментарийларга языгыз. Зур рәхмәтебезне Балык Бистәсе үзәк хастәхәнәсе баш табибы Ильназ Ахмадиевка, ашыгыч ярдәм бүлегендә хезмәт итүче һәм хирургия бүлегендә эшләүче хезмәткәрләргә җиткереп калабыз . Фильм ошый икән, ❤куя аласыз.

Артисты Балык-Бистәсе Хөрмәтле тамашачыларыбыз! "Авыл офыклары" редакциясе каршында оештырылган "ББ" артистлары төркеме, Гөлчирә Галимова хикәясенә нигезләнеп төшерелгән "Кичер мине, әни, гафу ит" мини-фильмын тәкъдим итә. 2нче өлеш. Дәвамы иртәгә. Уй-фикерләрегезне, теләкләрегезне комментарийларга языгыз. Зур рәхмәтебезне Балык Бистәсе үзәк хастәхәнәсе баш табибы Ильназ Ахмадиевка, ашыгыч ярдәм бүлегендә хезмәт итүче һәм хирургия бүлегендә эшләүче хезмәткәрләргә җиткереп калабыз . Фильм ошый икән, ❤куя аласыз.

Артисты Балык-Бистәсе Хөрмәтле тамашачыларыбыз! "Авыл офыклары" редакциясе каршында оештырылган "ББ" артистлары төркеме, Гөлчирә Галимова хикәясенә нигезләнеп төшерелгән "Кичер мине, әни, гафу ит" мини-фильмын тәкъдим итә. 3нче өлеш. Дәвамы иртәгә. Уй-фикерләрегезне, теләкләрегезне комментарийларга языгыз. Зур рәхмәтебезне Балык Бистәсе үзәк хастәхәнәсе баш табибы Ильназ Ахмадиевка, ашыгыч ярдәм бүлегендә хезмәт итүче һәм хирургия бүлегендә эшләүче хезмәткәрләргә җиткереп калабыз . Фильм ошый икән, ❤куя аласыз.

Артисты Балык-Бистәсе Хөрмәтле тамашачыларыбыз! "Авыл офыклары" редакциясе каршында оештырылган "ББ" артистлары төркеме, Гөлчирә Галимова хикәясенә нигезләнеп төшерелгән "Кичер мине, әни, гафу ит" мини-фильмын тәкъдим итә. 4нче өлеш. Тәмам. Уй-фикерләрегезне, теләкләрегезне комментарийларга языгыз. Зур рәхмәтебезне Балык Бистәсе үзәк хастәхәнәсе баш табибы Ильназ Ахмадиевка, ашыгыч ярдәм бүлегендә хезмәт итүче һәм хирургия бүлегендә эшләүче хезмәткәрләргә җиткереп калабыз .

ЯННАРЫНА ҮЗЕМ БАРАМ Фәния Хуҗахмәт 1. Карт белән карчык, уллары белән киленнәрен кинога озаткач, иркенләп бер чәй эчик әле дип, самовар янына утырдылар. Шул чак, өйдәге тынлыкны сискәндереп, телефон шылтырады. Солтан абзый, чынаягын авызына якын ук китергән булса да, өстәлгә кире куйды да авырсынып кына урыныннан кузгалды. Саимә апа күптән телефон янында өзгәләнә, картының тизрәк килеп, телефон трубкасын алуын көтә. Карты гына һаман шул — кабаланмас, тыныч, әкертен. Саимә апа үрелеп трубканы алды да әтиләренә сузды. — Тыңлыйм. Солтан карт трубканы кысыбрак тотты, бер колагыннан икенчесенә күчерде, димәк, сөйләшү ерактан. Шулай булуын йөрәге белән сизенгән ана якын ук иелде, таныш тавыш... — Әти, әти дим, исәнме? Улыбыз туды... Әни кирәк! Әнине бир әле! Чаллыдан Дамир шалтырата. Әни кирәк, әнигә генә әйтер сүзем бар, ди. Әтиләренең хәтере калырга шул сүз бик җитте: трубканы нык иттереп өстәлгә куйды да башы белән сүзсез генә карчыгына ымлады. Саимә апа сөйләшә башлады, бүлмәгә аның җылы, йомшак тавышы таралды. Солтан абзый өстәл янына барып утырды да суына башлаган чәен йотып куйды, карчыгына көнләшүле караш ташлады. Ничек шулай килештереп сөйләшә бу! «Әтиләр — ата каз, әниләр — ана каз», — дип, белми әйтмәгәннәр шул. Солтан абзый, анысы, үзе дә гел ысылдап кына тормады, коры булды булуын, исереп йөрмәде, кеше алдында да, уллары каршында да дәрәҗәсен саклый белде. Шулай да әниләре башкачарак шул, йомшак булды, барысын да үз канаты астына җыйды, болыттан да, кар-бураннан да ул саклады. — Дамир, бәбекәем, улыбыз бар дисеңме? Тәүфигы, бәхете белән килсен. Исән-сау котылуы яхшы булган... Шулай дисеңме? Гөлсинәгә әйтә тор, бер дә борчылмасын, була ул андый хәлләр. Үзем барам, әйе, яныгызга үзем... Җаен тапмый калмабыз. Хуш, улым, хушыгыз... Абыеңнарга, балаларга сәлам... — Нәрсә ди? — Бәбиләре елый, Гөлсинәнең сөте юк икән. — Нәрсә, киленеңнең сөте юк, дип. Чаллыга чыгып китәргә җыенмыйсыңдыр бит? Тегесе дә — әни кирәк дип ятмаса... Анагыз сезнең балагызны барып имезмәс! — Ярый, әтисе, ярый, менә бергәләшеп уйлашыйк әле, рөхсәтең булса, балалар белән киңәшкәч, бармый да булмас. Үзең дә ишетеп, күреп торасың бит: әни кирәк ди. Дамир акылсыз бала түгел, кирәксә-кирәкмәсә мине борчымас. Күрәсең, алыштырырлык кеше юк. Солтан абзый тәрәзә төбендәге күзлеген алып киде дә, беренче тапкыр күргәндәй, хатынына карап куйды. Картаймаса да картаймас икән бу хатын-кыз дигән адәми зат! Ун бала табып үстерде, яше алтмыштан узды, һаман яшьләрчә, һаман җиңел гәүдәле, озак уйлап тормас, тәвәккәл, балалары артыннан каф таулары аръягына да җиде төн уртасында җәяү чыгып китәргә әзер. Ярый әле балалары Taтарстаннан читкә таралмадылар. Күңелләренә ошаган эшне сайлап, өчесе Арчага, дүртесе Казанга, берсе Түбән Камага, икесе Чаллыга урнашты, һәр икесе үз уйларына чумганнар иде, күзләре очрашты, әйтерсең лә, кырык елдан артык гомер узмаган. Саимәнең зәп-зәңгәр күзләре һаман якты, Солтан бик озак эзләп тапкан ышанычлы күзләр. Үзбәкстанда хезмәт итүче һәм өйләнергә дип туган якларына кайткан хәрби киемле, озын буйлы, киң җилкәле Фазлыевка җиңгиләр, башкодалар күп кызлар күрсәтеп карадылар. Ул исә үз дигәнен эзләде. Беренче тапкыр Солтан Саимәне «Спартак» фабрикасының почет тактасында күрде. Я — шул, — диде Солтан, — я — өйләнмим! Очраштылар, сөйләштеләр, кавыштылар. Вак-төяген исәпләмәгәндә, тату гомер иттеләр. Солтан абзый утырды-утырды да көзге янына килеп басты. Аның күз төсе үзгәрә башлаган, ләкин бирешергә исәбе юк әле, җитмеш тулып килсә дә, эштән туктап тормый. — Картым, Маратлар кинодан кайтканчы, әллә Дариннарга менеп төшимме, белмичә калмасыннар. Саимә апа алдан Дариннарга барып килмисеңме дип әйтергә уйлаган иде, көзге, караңгы пычракта карты килештермәс дип әйтмәде. Үзем барып килим дигән булды. Кырык елдан артык яратышып, тату гомер иткән кеше берсенең күңелендәгене икенчесе аңламыймы инде! Дариннарга әтиләре китте. Солтан абзый килеп кергәндә, улларын йокларга яткырып Дарин дәфтәрләр тикшерергә, Әлфия планнар төзергә утырганнар гына иде. Яшь укытучылар мәктәп балаларыдай торып бастылар. Мондый кичтә әтиләре тикмәгә йөрмәс, бик кирәкле сүзе бардыр. Хәл-әхвәл сорашкач, самоварга килеп тотынган Әлфияне кайнатасы туктатты. — Кайнашма, килен, чәй яныннан яңа гына торып килдем, сезгә сүзем бар. Дамирның улы туган, анагыз Чаллыга җыена, кош-корт, кечкенә бала бер үземә кала, килен эштә, онытып бетермәгез. Даринның аптыравы йөзенә чыкты. — Әти, абыйның хәле авырайганмы әллә? — Ник алай дисең әле син, улым? Абыең авырмыйдыр бит? — Өч көн элек абыйларның хәбәре юк дип шылтыратсам. Мәдинә апа, «Абыеңны эшеннән больницага алып киттеләр», ди. — Авария-фәлән булмагандыр бит?! — «Куркыныч юк, әниләргә әйтми торыгыз», ди. Менә шундый әле анда хәлләр, әти. Бүген әни янына кереп чыксам да әйтмәгән идем. Әти, юлга чыгар алдыннан әнигә әйтми торабызмы соң әллә? — Эшләре дә бигрәк куркыныч шул безнең абыйларның, — дип, Әлфия сүзгә кушылды. Солтан абзыйның ике улы әтиләренең һөнәрен сайладылар — янгын сүндерүчеләр. Әтиләренең горурлыгы алар. Төп йортта кунак кына булалар хәзер. Рафис Чаллыда, Нарын Түбән Камада, Радие Казанда, ике майор, бер капитан кайтып төшә, малайлар бергә йөрергә яраталар. Бөтен Арча халкы танып тора тагын үзләрен, хәбәр тиз тарала. «Солтан Саимәсенең «генераллары» кайткан», диләр. Өзелгән сүзне Солтан абзый дәвам итте: — Эшнең аның җиңеле юк, килен. Җиңел булса, эш тә димәсләр иде. Эшләмичә яшәп кенә булмый. Син менә көне буе балаларны музыкага өйрәтәсең, әллә бик җиңелме? Минем кулдан гомер килә торган һөнәр түгел. Анагыз да гомер буе сменалы эштә эшләде, арыдым, туйдым дигәнен хәтерләмим. — Әни әни инде ул безнең, — диде Әлфия. Шулай булмый мөмкин дә түгел шул: әнисе — кайнанасы — күпме акыллы киңәш бирде аңа. Җитмәсә, яшь килен булып йөргән чагында бик тиз каушап төшә, үпкәли торган гадәте бар иде Әлфиянең. — Киленкәем, — дияр иде Саимә апа җайлап кына,— ирең, кайнатаң алдында бер дә куркып калма, әни шулай кушты дип кенә җибәрә торган бул. Тормыш үзе көйли, тозын чамаларга да, башкасына да бик тиз өйрәнерсең. Беркөнне мәктәптә педсовет иде. Ашык-пошык әзерләнгән Әлфияне Даринның көтеп торасы килмәде, уенын-чынын бергә кушып. «Югары белемлеләргә генә барырга, сезгә бармасагыз да була»,— дип куймасынмы! — Ярый соң алай булгач, — диде дә Әлфия, мич арасына кереп елый башлады. Саимә апа бакчага чыгып йөреп керде. Иркенләп еласын әле. — Килен, әйдә, кызык итик әле үзләрен, Фәридә дә институтка читтән торып керәм дип йөри, бер-берегезгә иптәш тә булырсыз, син дә барып кара әле. — Син дә юкны сөйләп торасың, әни, бала белән кем укып йөри инде?! Фәридә бит ул кыз кеше. — Баланы үзем карармын. ...Солтан абзый озаклап кич утырып кайтты да тирән сулап йоклап та китте. Саимә апа ятса да, күзенә йокы кермәде. Күңеле күптән уникенче оныгы янында, тизрәк күрәсе килә. Ята торгач, бала тапкан, авызландырган, күкрәк сөтен имезгән чаклар хәтеренә төште. Унысын да, бал белән май каптырып, үзе авызландырды. «Кешегә, ата-анага бал кебек татлы, май кебек йомшак телле, шәфкатьле булыгыз», дип теләде. Теләкләре әлегә кадәр кабул була килде, уникенче оныгының колагына да шул сүзләрне әйтер. Хәзер нишләп ята икән, сабыем? Әнисенең сөте юк ди бит. Аның үзенең дә икенче баласы Рафисны имезергә сөте булмады. Сугыш вакыты белән хәзергене чагыштырырга мөмкинме соң? Ул чакта да җаен таптылар. Рафис күкрәк сөте ашап, таза, зур булып үсте. Килендәшенең яхшылыкларын гомер онытасы түгел, Казан базарына барып, әчтерхан чикләвегенә кадәр алып кайтты, сөтле чәйне гел кайнар килеш эчертте. Еллар авыр иде. Сугыш башланды. Зур кызлары тәпи йөри иде инде, аны ияртеп, Рафиска йөкле килеш Арча районының Иске Пошалым авылындагы ишле гаиләгә, кайнана-кайната, килен янына кайтып төшкән Саимә оча алмаган кошка охшап калган иде. Бигрәк артык кашык булып кайтып керделәр шул. Ире бит «Туган якта калсагыз, миңа җиңелрәк булыр, туган җирдә чыпчык та ачка үлми, әни әни инде ул», — диде. Улларыннан хат килми торганда, кайнананың кәефе кырылыр нде. — И әни, бу бит безне сынарга гына бирелгән җәза, үтәр дә китер, улларың кайтып килер. Әгәр ямьсезләшеп куйсак, алар күзенә — безне саклап утка кергән кешеләргә — ничек күренербез, — дип, Саимә кайнанасын көйләр иде. «Сөйдергән дә бала, көйдергән дә бала», - диләр. Бала булган җирдә гайбәткә, ызгыш-талашка урын калмый. Фәния белән Рафисның әбиләре итәгенә менеп утырулары булды дөньялар түгәрәкләнде. Балаңның баласы балдан татлы шул. Бер йорттан ике килен колхоз эшен төпкә җигелеп тарттылар. Килендәше Гайникамал Саимәгә сүз тидермәде: бергә көлделәр, бергә еладылар. Авыр эшкә түзәргә була, фронт хәбәрләре генә үзәкләрне өзә. Кешеләрне уртак кайгы берләштерә, якынайта, бер-берсенә ярдәмчел итә. Сугыш хәлләре бер үз башыңа төшкән кайгы булса, ялгыз башың күтәрә алмас идең. Саимә иренең яралануы, Мәскәү тирәсендәге госпитальдә дәвалануы турында хәбәр алды. Ике көн күзен дә йоммады, өченче көнне кайнатасына: — Барып, алып кайтсак ничек булыр? Сыерның сөте, базда бәрәңге, суларга саф һава бар, үзебез тәрбияләрбез, — дип сүз кушты. Шулай эшләделәр Солтанны башта Казанга, аннан соң авылга алып кайттылар. Тизрәк тазару һәм яңадан китү көтеп ятканда, сугыш бетте. Илгә тынычлык кайтты, төзелеш еллары башланды. Солтан абый гаиләсе белән Арчага килеп урнашты. Фәния беренче класска укырга йөри башлады. Саимә апага күңелендә йөрткән изге хыялын тормышка ашырырга вакыт җитте. Бик авырлык белән булса да, мул уңыш җыеп алдылар. План үтәлде, алдынгыларга бүләкләр бирделәр. Саимәне 10 килограмм бодай белән бүләкләделәр. Кайнана шул оннан Саимәгә бәйрәм күмәче пешерергә рөхсәт итте. И, ул ләззәтле минутлар? Үзе пешергән пар күмәчкә Саимә озак карап торды. «Сугыш бетеп, муллык килсен иде, гел ипи генә салып тор идең!» — дигән иде ул Гайникамал килендәшенә. Менә бит, ул көн дә килеп җитте. Саимә ипи салучы эшенә урнашып кайтты, сөенеченнән беренче көннәрендә нишләргә белмичә йөрде. Көненә бер үзенә ничә тонна ипи пешерә бит ул. Табыннарга аның хуш исле икмәкләре куела, ничә мең кеше шул ипине ашый. 1947 елда Дамир туды. Бер-бер артлы Нарын, Дарин, Радие дөньяга килде, исемнәрен әтиләре кушты. Кайсы дустының исеме, кайсы елга исеме. Күп мәшәкатьләр олы кызлары Фәниягә йөкләнде. Бакчада эшлисе, каз-үрдәк карыйсы. Дарин борынын канатканга. Нарын күлмәк җиңен ертканга да аңа җавап бирәсе. Әниләре көне буе эштә, апалары — командир. Энеләрен тезеп бастыра да нарядлар бирә. Рафис— «ефрейтор», димәк, Нарын, Дамир, Дарин аңа буйсына. Радие апасының ярдәмчесе. Марат исә күзәтүче, утырырга тиеш. Саимә апага балаларына эш кушып чиләнергә туры килми, чүлмәкчедән күрмәкче, бер-берсеннән эшкә өйрәнде алар. «Тишек тамак тик тормый, гел ашарга сорый», — ди халык. Тәмле итеп туйганчы ашыйсы, матур киенәсе килә егет булып җитүче малайларның. — Нинди эштә бик күп акча төшә икән? — ди Нарын. — Иң авыр эштә, — ди Дамир. — Иң авыр эш — бер караңгыдан икенче караңгыга кадәр Арча көтүен көтү ул. — Әйдә, көтү көтәбез. Кыш буе Дамир белән, Нарын көтүче булырга хыялланалар, дөресрәге, көтүне үзләренә ышанып тапшыруларын телиләр. Кыш көне бигрәк тә тырышып укый алар ул елны, чыбыркы ишеп куялар, дз җиткәч, теләкләрен поселок Советына барып әйтәләр. Күпер баганасыдай, теләсә нинди авырлыкны күтәрергә әзер егетләргә поселок Советы председателе текәлеп, сынап карый. Ризалык сиздерергә ашыкмый. — Уйлашырбыз, — дип озата ул аларны. Үзе исә мәктәпләренә барып сөйләшә, укуларын сораша, тәртипләре белән кызыксына. Әти-әниләрен күреп киңәшә. Солтан абзыйның исе дә китми; «Эшнең ниндие булса да, хурлыгы юк, эшләп ашасаң гына ипи тәмле», — ди. Саимә апаның күзләре яшьләнә. Бер яктан, балаларының кул арасына керүләренә сөенсә дә, икенче яктан, борчыла ул. Улларын каршысына тезеп утырта да: — Дәүләтләрем, — ди ул кайнанасыннан откан иркәләү сүзе белән. — Кеше балалары кебек тәмле ашатып, матур киендереп йөртә алмадым. Күбәү булдыгыз, бәхетле итә алмадым, — ди, күз яшьләренә буылып. Балалар тып-тын калалар. Кемдер, кайсысыдыр әниләрен юатырга тиеш бит инде. Ул сүзне Дарин әйтә, әнисенә генә түгел, туганнарына да икенче мондый сөйләшүләргә урын калдырмаслык итеп әйтә. Әни! Йөрергә сез биргән аякларыбыз, эшләргә сез биргән кулларыбыз, дөнья матурлыгын күрергә күзләребез бар. Без бик бәхетле. Безнең Әти бар, безнең Әни бар. Безнең класста бер малай укый, әбисе аны бик тәмле ашата, матур киендерә, ләкин аның беркайчан да «әни» дип әйткәне юк, аны әнисе ташлаган, мин ул малайны кызганам... Әй, Марат, алып чык әле гармуныңны, бию көен сиптер, бүген концертны әни хөрмәтенә куябыз. — Рәхмәт, балалар, күрше әбиләрегезне дә чакырыгыз, алар барыбер тәрәзә артына килеп тыңлап торалар. Мин тыңлый-тыңлый сезгә коймак пешерәм. Фәридә апасы белән Ләлә кайтып кергәч, концерт дәвам итте. Ләлә үзенең зәңгәр күзле, ак чәчле курчагын биетте. Аны дәү абыйсы Казаннан алып кайткан иде. Алмагачлары бик күп иде, уңыш бирә торганы гына да егерме төптән артык. Күршедә генә балалар бакчасы, аларга да өлеш тиде... Саимә апа койманың астагы бер тактасын алды да зур агач табакны шунда куйды, уңыш вакытында шуннан алма өзелмәде. Әгәр салырга оныткан булса, балалар искә төшереп, «Алма апа!» дип кычкыралар иде. Алмагачлар корып бетте, Саимә апага тагылган кушамат калды. Үзләре әти-әни булган балалар очрашканда һаман: «Исәнме, Алма апа!» — диләр. Малайлар яздан ук көтү алдылар. Ике сменада укулары да ярап куйды, берсе төшкә кадәр, икенчесе төштән соң көтте. Җәй көннәре бергә-бергә сизелми дә узды. Малайлар кояшта каралып, үсеп киткәндәй булдылар. Баштарак арып, авыртып интектергән аяклары да соңга таба күнегеп җиттеләр. Саимә апа баштарак улларын уята алмыйча аптырый иде, соңрак, иртәнге дүртенче яртыда үзләре торырга өйрәнделәр. Әниләре алардан соң ятты, алардан алда торды. Беркөнне исә кеше урынына өченче сменага калган иде. Кичтән ныгыттырып әйтеп, ашарларына әзерләп китте. Үзебез торабыз, — диделәр. Күңеле сизенеп, әниләре йөгереп кайтса, тәгәрәшеп йоклап яталар, аяк тавышына сикереп торган Дамир, кояшны күргәч: - Юк ла, әни, синнән башка көтү көтеп булмый, — диде. Килененең балаларын карап өйдә утырган бер кайнана, киленемә пенсиягә чыгарга стаж эшлим дип әйткән ди. Кырга чыкмаса да, Саимә апа көтү көтте, кайгырды, сөенде. Дамир белән Нарын эшләгән акча гына да ике мең сумнан артып китте. Шул елны инде әниләре бөтенесен бергә җыйды да кибеткә алып барды. Сораган бөтен әйберләрен алып бирде. Калган акчаны кассага салып куйганнар иде, апалары кияүгә чыкты, зурлап туй ясадылар. Солтан абый белән Саимә aпа, кызларын кияүгә биреп, "әби-бабай" булырга йөргәндә Саимә ут белән су арасында калды, ул унынчы баласына авырга узды. Башкаларында сөенеченнән нишләргә белми йөри, рәхәтләнеп аш сайлый иде. Бу юлы әллә ничегрәк. Балалардан яхшы түгел, киткән кызың, бүген тотып өйләндерерлек малайларың барында бала табып ят, имеш. Киңәш бирүчеләр дә табылды тагын, больницага кереп өч көн ятсаң, сизми дә каласың икән. Күңел кабул итмәсә дә, аяклары больницага илтте, курка-курка, «Кеше очрамаса, кеше күрмәсә ярар иде» дип барды. Әнисе ундүртне тапкан, дүртәве генә исән калган, хәсрәт аңа үзе килгән. Саимә үзе хәсрәт эзләп йөри. Больница коридорында Галя Измайлова очрады, Саимә апа күренмичә узып китәргә чамалаган иде — булмады. Гөлсем (Саимә апа яратып шулай дип йөри) — җиде баласының көндек әбисе, башлап кулына алып сөйгән кадерле кеше. Шундый чакта очрап торуын күр әле син аның! Саимә апаны кочаклап та алды, җилтерәтеп үз бүлмәсенә кертеп утыртты. Врач ханым балаларның һәрберсен аерым аерым сорашты. Саимәнең теләген белгәч, алдан ачуланды, аннары үпкәләде. — Тугызны үстергәнне, берне үстерә алмам дисеңме? Юк иткәнче, тап та миңа бир! Озак сөйләштеләр алар ул көнне. Тагын җиде ай узгач, зәп-зәңгәр күзле, сап-сары чәчле кыз бала дөньяга килде. Гөлсем ханым үзе кабул итте, сөенеченең чиге-чамасы булмады: ул бит, ул саклап калды аны! Больница тәрәзәсеннән Ләлә белән Фәридәгә күрсәткәннәр иде, Ләлә: «Лена, Лена», — дип үз курчагының исемен кабатлады. Бәбигә курчак исемен кушмый чара калмады. (Ахыры бар.)

ЯННАРЫНА ҮЗЕМ БАРАМ Фәния Хуҗахмәт 2. (Ахыры.) Бала кулдан да төшмәде, әле берсе, әле икенчесе күтәреп йөрде. Дүрт ай тулгач, әниләре эшкә китте. Бераз өйдә утырырга да булыр иде, директор үзе килеп чакырды: «Камыр куярга осталарым юк, өйрәткәләп кенә торсаң да, яхшы булыр иде», — диде. Герой-ана алай итеп йөрүне килештермәде, кешедән аерыласы килмәде, Ленаны ашатырга да йөгереп кенә кайтты ул. Эш күрсәткечләре яхшы, иптәшләре белән тату эшләгәч, эшкә йөрисе килеп кенә тора. Саимә апаны гомерендә беренче мәртәбә мәктәпкә чакырттылар: Марат кеше кыйнаган. Ана көне буе ут йотып йөрде, хәле китте. Үзе гаепле: Маратны башка балаларыннан аерды. Бер кулы кечерәк иде малайның. «Кимлек сизмәсен, кимсенмәсен», диделәр. Сораган бер әйбер аңа булды. Үзе гаепле, мәшәкатьләр арасында мәктәпкә барырга бөтенләй истән чыккан. Күптән дәресләренә кереп утырганы, Маратның укытучыларын күргәне юк икән бит. Юл буе ул үз-үзен тиргәде. Үзе генә гаепле, өлгерә алмады! Марат укытучылар бүлмәсендә басып тора, кайгылы кыяфәттә, башы аска иелгән, авызыннан бер сүз алышлы түгел. Әнисе килгәч, яклаучысын күргәндәй, йөзе яктырып китте. Саимә апа укытучылар белән исәнләште дә улы янына үтте. — Нишләдең, Марат? Укытучылар инде ярты көн шул сорауга җавап көтәләр. — Сигезенче класстагы Миңлегалимне кыйнадым... Уенга чиратсыз кермәкче була. Этеп җибәрде... «Син, инкубатор, өеңә кайтып уйна», ди. Суктым, ә ул әләкләргә йөгерде. Марат абыйлары арасында да кечкенәдән аерылып торды. Укымый иде әле — тузынып кайтып керде. Кибетче белән бер хатынның сөйләшкәнен тыңлап торган. «Бердәнбер балам иде, начар кешеләр белән йөреп, хараплар гына булды. Саимәнекеләр, әнә, сарык көтүе санынча булса да, шылт иткән тавышлары да чыкмый!» Ямьсез чагыштыру ошамаган Маратка, ничек инде аның абыйлары сарык булсыннар! Әнисе яхшылап сөйләшмәсә, турыдан узган апага таш ыргытырга әзерләнеп утыра. Мәктәптә малайларның бәргәләшеп алу очраклары бар. Укытучыларның әти-әниләрне чакыртулары да беренче мәртәбә түгел. Кайбер әниләр килеп керәләр дә балаларына кычкырырга тотыналар, бәргәләргә дә күп сорамыйлар. Саимә апа балаларына кул күтәрмәде. Мәктәптән кайткач, Марат әнисен килеп кочаклады, — үзенчә гафу үтенүе. — Улым, Миңлегалим белән яхшылап аңлаш, мине кайгыга салып, сугышып йөрисең. — Башка сугышмыйм, әни, яхшы малайлар белән генә уйныйм. — Яхшы кеше усал малайлар янында да яхшы була белә ул. ...Кияүгә китеп, ярты еллар вакыт узгач. Фәниясе еш кайткалый башлады. Төшке ашка да әниләренә генә керә, кич тә озак-озак утырып китә. Беркөнне бөтенләй кунарга ук калырга җыена башлады. Саимә апа ничек сүз башларга белми йөрде-йөрде дә: — Тукта әле, кызым, кияү кайтып көтеп торадыр бит? — Соң кайта ул, әни, кайткач та рәтләп сөйләшми. — Кайтканын җылы ашыңны пешереп көтеп тор, ул кайтмыйча ашама, утыңны сүндермә, үзең сөйләш, хәлен сораш. Мин бит сиңа, кызым, ашыкмыйсыңмы дигән идем, үзең ашыктың, ул яхшы кеше, яратам дидең. Бар, кызым, кайт. Син ир хатыны хәзер. Фәрит килсә кил, ул килмәсә — килмә! Фәния, әнисенә үпкәләп, елый-елый кайтып китте, үзе тагын өйдә әнисе кушканнарны эшләп караган иде. бик матур яши башладылар, уллары туды. Лена белән бергә уйнап үстеләр. ...Иртән аязган, яңгыр туктаган иде, Саимә апаны Чаллы якларына карты озатып калды. — Озаклама, өч кенә көнгә җибәрәм, — диде Солтан абзый. Саимә апа Чаллыга Гөлсинә иртәгә больницадан чыгасы дигән көнне килеп төште. Бәби каршыларга әзерләнде, өйләрне ялт иттерде, бәлеш пешерде. Керә-керешкә үк бәлеш исен сизгән Гөлсинә: — Дамир, әни килдеме әллә? — диде. Әниләре әйтми торырга кушкан иде, кинәт белсен, шатлансын, шат булсаң, сөт төшә, — диде. Чыннан да, бәлеш белән сыйлап, чәй эчерткән иде — Рамил имеп өлгерә алмады. Рафисның хәлен белергә бардылар. Бүгенгә кадәр янына кереп кенә йөргән булганнар. «Әни» сүзен ишеткәч, үзе чыкты, каршы очраган врач ханым бармак селкегәч, шатлыгын уртаклашты: «Әни килгән, болай булгач, тереләм инде». Саимә апа, өч баласында берәрне кунгач, кире борылды. Казанда дүрт баласы, юл уңаеннан аларның да торган җирләрен, иптәшләрен күреп кайтырга булды. Фәридәнең эшли торган җиренә керде. Саимә апаның Фәридә әнисе икәнен белгәч, нишләргә белмәделәр, димәк, кызын яраталар. Бик изге йорт инде бу Саимә апа өчен. Фәридә шунда эшли дә, шунда укый да, Әлфия килен дә шунда килеп укып китә. Ләлә торып, көндезгедә укый. Лена да химия укытучысын бик яраткан иде, химик булам диде. Химия-технология институтына укырга керде. Әнисе килгәнне әйткән булсалар да, ул тиз генә кайта алмады. Комсомол җыелышы булган, Лена группаның комсомол секретаре икән. Кайтып утырган гына иде, — бер-бер артлы кызлар кереп тулды. — Лена, сөенче, егетеңнән хат бар. — Бер дә көткән кешемнән түгел әле. Хатны әнисе кулына алган иде. солдат хаты икәнен аңлады, маркасыз. — Бүген үк җавап яз, — диде әнисе, — Көттермә! — Ярый, әни. — Лена, күлмәк тегәргә машинаңны биреп тормассыңмы икән? — диде икенче бер кыз. Бүләк машина бит ул, әтисе Ленага унсигез яшь тулган көненә алып биргән иде, Саимә апа шуны уйлап куйды, үзе исә күршедән кергән кызга: — Кызым, — диде, — сиңа әти-әниеңнәр бүләк алганнары бармы? — Миңа егерме тулганда әни — алка, әти йөзек алып бирде. Алтынны! — диде кыз мактанып. — Ник алар сиңа машина бүләк итмиләр? — Мин тегә белмим шул, апа. — Сусыз җирдә йөзәргә өйрәнеп булмый ул. Лена бу кызны яратмый, бер тапкыр машинасын ватып та керткән иде, җитмәсә, алтыннары белән мактана. Ленаның да калышасы килмәде, ул: — Миңа әти тегү машинасы бүләк итте, әни тегәргә-чигәргә өйрәтте. Алтын алкамны үзем җәй көне төзелеш отряды белән Молдавиягә барып эшләп кайткач алдым. Сиңа да «әйдә!» дигән идем бит, бармадың, барсаң, машина алыр идең! Лена күрше кызына машинасын бирми чыгарды, Саимә апа йомышка кергән кешене кире борганын хәтерләми. Кемдер дәрес сорап кергән иде, аңа да аңлатмады. — Азрак йокларга өйрән, — диде. Әнисе: — Ник аңлатмыйсың? — дигәч, кыз аптырамады. «Дәрескә йөрсеннәр», — дип, кырт кисте. Кунарга Радисларга киттеләр. Анысы яңа алган квартирын «ялт» иттергән. Өйләндерәсе, башлы-күзле итәсе дип, күптән әзерләнеп йөри Саимә апа, сөйгәне ялындыра. Югыйсә, Саимә апа кызның кылларын тартып караган иде, бер дә каршы кебек түгел, укуы да дүртенче курста. — Улым, курчак өедәй фатирыңда ялгыз ятмассың бит инде! Өйлән! — Әти-әниләре каршы бит, Лена риза да... — Яман атыбыз чыкмаган, азып-тузып йөрмәгән, ник ялындыра бу кодагыйлар? Кайту белән барып сөйләшәм, туйны тизләтергә кирәк. — Әни тотынса, өйләндерә инде үзеңне! Саимә апа сөенә-сөенә планнарын сөйли: — Утыз баш казым бар, егермесен суеп сатам, шәһәр кызлары бик матур киенә икән. Лена белән Ләләгә тун алып бирәм. ...Кышка туй уздырабыз. ...Язга алмагачлар утыртабыз. Радие, чәй яңарткач, әнисе янына килеп утырды. — Әни, тагын нинди планнарың бар? — Алар күп, улым. Җәйгә бөтен оныкларымны кунакка чакырам. — Әни, мин сине иртәгә көне буе кибетләрдә йөртәм, сиңа нәрсә кирәк, — шуны алып бирәм. Лена абыйсына яратып елмайды да әнисенә: — Әни, әйт инде, синең үзеңә нәрсә кирәк? — диде. Балалары — Дарин, Фәния, Рафис, Фәридә, Марат бертуктаусыз шулай диләр. Саимә апа дәшми, аналарга балалардан нәрсә кирәген бер сүз белән тиз генә әйтеп буламыни? Икенче көнне иртән үк карчыгын каршы алырга Солтан абзый да Казанга килеп җитте. Алар бергә кайтып киттеләр. Бергә-бергә юл күңелле. Хәер, Саимә аларны бергә дә, ялгыз да күп узды. Юлдан арыганы-туйганы юк, чөнки ул барасы юлның бер башында үзе булса, икенчесендә балалары көтеп тора. Алда — кавышу шатлыклары.

Үги ана оясы Люция ФАРШАТОВА Нәрсә, әтисен сагындымы? Ничә еллар күрешмәгән әтине ничек сагынасың, ди? Аның өзелеп чакырулары тәэсир иттеме? Һе, чакырыр да, үсеп җитте бит инде ташлап чыгып киткән кызы. Нигә, нигә күзгә йокы керми соң? Күршеләре инде өченче төшләрен күрәләр бугай. Әнә сул як киштәдәгесе, саташып, нидер сөйләнеп тә алды. Поезд тәгәрмәчләре дә, «юк-юк» дип тукылдап, болай да тынгысыз күңелдәге вәсвәсәне арттыра. Нишләп болай капыл гына юлга чыгасы итте соң әле ул? Каникулын башкача файдаланырга да була иде ләбаса. Иптәш кызларының берничәсе әнә көньякка йөрүче поездларга урнаштылар. Бер ишләре туган якларына – әти-әниләре янына кайтып китте. Ә ул әтисе янына кунакка бара, имеш. Бәлки файдасы тиеп куяр, дип уйлыйдыр әле, шуңа чакырадыр. Тияр, тими ни? Аида ятагында әнә шундый кирле-мырлы уйларына уралып боргалана да тулгана. Юк, боларның берсе дә сәбәп түгел, өйләрендәге эчпошыргыч тынлыктан качуы иде бугай аның. *** Әтисе кышкы күз ачкысыз буранлы кичтә ташлап китте аларны. Эшенә йөри торган букчасын гына алды. Әнисе һәрвакыттагыча ха-ха-халап көлеп калды. «Барыбер әйләнеп кайтасың ич син, нәрсә куркыткан буласың?» – дип тә кычкырды әле артыннан. Аида да шулай уйлаган иде. Беренче мәртәбә генә чыгып китүе түгел әтисенең. Әнисе дөрес әйтә. Барыбер берничә көннән әйләнеп кайта ул. Ә бу юлы әтисе, ишекне каты итеп ябып чыгып киткәч, кире әйләнеп керде. 4 яшьлек улына кулындагы сәгатен салып тоттырды. «Истәлегем итеп тагарсың, улым», – диде. Аида янына килеп, башын күкрәгенә кысып, гадәттәгечә күзләреннән үпте дә: «Сиңа ни калдырыйм икән соң, кызым? – дип аптырап калды. Аннары сумкасыннан бик кадерләп кенә саклый торган алтын каләмле авторучкасын алып, кызына сузды. – Миңа рәнҗемә, кызым. Вакытлар узгач, син... сез аңларсыз мине». Стенага сөялеп, матур сынын кочаклап баскан хатынына борылып та карамады әтисе. Кыз аны әнисенә дә нәрсәдер бүләк итәр дип көткән иде. Аида кечкенәдән үк гаиләдәге ниндидер бер салкынлыкны тоеп үсте. Әмма фаҗигане бөтен тулылыгы белән әнисе авырга узгач кына аңлады. Баштарак ул бик гаҗәпләнде. Нигә? Юк, ул үзенең энесе яки сеңлесе булуга каршы түгел. Ләкин әнисенә 36 яшь бит инде, олыгаеп бара. Их, бала белән генә суынган араларны җылытып, өзелгән бәхетне ялгап булса икән ул? Монысын инде 14 яшьлек кыз бала да аңлый. Җитмәсә, сәламәтлеге дә юк үзенең. Әтисе эштән кайтуга, авырыйм, дип башын бәйләп куя, йә урынга ук барып ята. Бәбигә узгач, аеруча көйсезләнде, даими игътибар таләп итә. Исен яратмыйм дип, ашарга да әзерләми башлады. Соңгы арада гел коры-сары белән тукланалар. Ул катык, кефир, эремчек кебек нәрсәләрнең әчегән исе бөтен әйберләргә сеңде бугай инде. Әтиләре командировкага китә башласа, өйдә кара тавыш, кайткач – тагын. Бала гаиләгә шатлык та, тынычлык та алып килмәде. Әниләре тагын да көйсезләнә төште, әтиләре үз эченә ныграк йомылды. Малайга Вольдемар дигән исем куштылар. – Ни өчен Вольдемар? – дип үртәлде әтиләре. – Ичмасам, Руслан, Ринат дип кушыйк. Ул бит синең белән миннән туган татар баласы. – Нәрсә, син – Илгизәр, мин – Дамирә булгач, ул Галимулла булырга тиешмени? Бәхәсләшү мәгънәсез иде. Аидага да исемне әниләре кушкан. Әтисе ул чакта да риза булмаган. Шуңамы, ул аңа бер мәртәбә дә исеме белән дәшмәде, «кызым» дип йөртте. 12 яшендә Аида, миңа нигә шундый исем куштыгыз, дип сорады. Әнисе аны «Аида» дип аталучы операга алып барды. Кайтканда, аңладыңмы инде, дип сорады, опера-балет, гомумән, сәнгать турында бик озак фәлсәфә сатты. – Шуннан, – диде кыз, – минем бу операга ни катнашым бар? – Бәрәңге, – дип ачуланды аны шул чакта әнисе. – Ичмасам син дә матурлыкны, сәнгать дөньясын аңлый белмисең. Музыка мәктәбенә юкка гына йөртәммени мин сине? Әтиең кебек үк бәрәңге син. – «Бәрәңге» аның иң яратып куллана торган хурлау, кимсетү сүзе. Шушы вакыйгадан соң, әнисе еш кына: «Их, узды гомеркәйләрем заяга, – дип зарлана башлады. – Теге «бәрәңгегә» эстетиканың, моданың ни икәнен аңлата алмый бимазаландым, инде кызы да...» ...Кияүгә чыгып, балага узу сәбәпле, консерваториянең беренче курсын да тәмамлый алмады, тормышын дәрәҗәле урында эшләүче иренә һәм кызына багышларга булды Дамирә. Нишлисең, кайбер хатын-кызларның язмышы шундый инде, дип юатты үзен. Баштарак ирен опера тыңларга, балет карарга ияләштерергә тырышып карады. Барып чыкмагач, театр-концертлар белән генә канәгатьләнергә туры килде. Өйләрен, үз зәвыгына туры китереп, картиналар, антиквариат җиһаз, кыйммәтле әллә ниткән фарфор сыннар белән тутырды. Вольдемар әтисе белән шаярганда ялгыш кына тиеп китеп кыйммәтле кытай вазасын төшереп ваткач, Дамирә тәмам туарылды, әйтмәгәнен калдырмады, малайны кыйнап ташламакчы булып, берничә мәртәбә суккалап та алды. Әтиләре куырылып килде: «Безнең өйдә бер таш сын бар бит инде, матур, ләкин салкынлыгы әллә каян ук өшетеп тора, шул да бик җитеп ашкан», – дип малайны үзе белән ышыклады. Шул көнне үсмер Аида аларның бер-берсенә бөтенләй чит, капма-каршы кешеләр булуын аңлады. Аңлады да коты очты. *** Сәкинә ханым (әллә апамы, ничек дип дәшәргә соң аңа) – әтисенең яңа хатыны яшьтер, чибәрдер, мөгаен. Гадәттә, олыгая башлаган ирләр яшь хатынга өйләнәләр бит. Аида тынычсыз төннән соң авырайган башын терсәкләренә салып, ирексездән үзалдына Сәкинә апасы белән бәхәсләшергә тотынды. «Алдан ук ачыклап куйыйк, безнең арада чебен аягы кадәр дә туганлык мөнәсәбәтләре булырга мөмкин түгел, – дип уйлады ул. – Мин, каникулда ял итәргә дип, үз әтием янына килдем. Бик ялынып чакыргач кына...» – Нәрсә, кызый, син төшмисеңмени? Поезд бүтән бармый, бу – соңгы тукталыш. Проводницаның кырыс тавышы аны уйларыннан аерып, чынбарлыкка кайтарды. Аида ашыга-ашыга җыенды да башкаларга иярде. Перронда... халык. Кайберләре үзләренең танышларын танып кычкыра, кул болгый ук башладылар. Кыз вагоннан сикереп төште дә халык арасында буталып калды. Кешеләр сирәгәйгәч, кемдер аны арттан килеп кочып алды. Әтисен шунда ук таныды ул – сулышыннан, исеннән. Борылып, аның муенына асылынганын сизми дә калды. – Әтием! Әтием! Әллә ничек, үзгәргәнсең син, яшәреп киткәнсең димме? Ходаем, ни сөйли ул? Шулай дип күрешергә әзерләнгән идемени? Дөрес, әзерләгән сүзләре аның хатыны Сәкинәгә иде. Ә ул күренми. Килмәгән. Дөрес эшләгән. Әтисенең үзе генә булуы яхшырак та әле. – Бездә такси йөрми, кызым, – диде әтисе, Аиданың юл сумкасын алып. – Хәер, ерак яшәмибез без. Юл буе сөйләшеп кайттылар. Аидага үз тормышы: институт, имтиханнар турында сөйләве җиңел булды, калганнары – газап. Бигрәк тә өйләрендәге хәлләргә кагылганнары. – Менә кайтып та җиттек, – диде әтисе, сарыга буялган капканы ачып. Алар агачларга, чәчәкләргә күмелеп утырган гап-гади авыл йорты янына килеп туктаганнар икән. – Уз, кызым. Юынып ал да чәйләп алырбыз. Тиздән Сәкинә апаң да кайтып җитәр. Иртәрәк кайтырга тырышырмын, дигән иде. Һе, әтисенең бу хатыны эшли икән. Кызык. Димәк, үзен иренә генә багышламаган. Әтисе бертуктаусыз сөйләнә. Дулкынлана, күрәсең. Бәлки, килеп дөрес эшләмәгәндер Аида. Яшәсеннәр иде үз көйләренә тыныч кына. – Менә хуҗабикә дә кайтып җитте... Әтисе аны каршыларга капкага юнәлде. Хатын ашыга иде. Шуңамы, аз гына аксабрак атлый. Яшь тә түгел икән: әтисе белән бер чамадарак. Артык чибәр дә түгел. Сөйкемле үзе, мөлаем. Зәвыклы булса да, киенүе дә гади генә. Әнисе моның янында курчак кебек. Һе, әтисе нәрсәсен ошатты икән соң бу апаның, дигән уйлар узды Аиданың башыннан. – Килеп җиттеңме, Аида? – дип, кызга кулын сузды ханым. – Рәхим ит! – Аннан әтисенә дәште. – Әйттем бит мин сиңа бүген килә дип. Өченче көн дә, кичә дә сине каршыларга барды ул, Аида. Килүең өчен рәхмәт! Сәкинә ханым үзен гади, табигый тота. Төчеләнми дә, ярарга да тырышмый. Шул табигыйлеге белән киеренкелекне йомшартты да куйды. Юкка гына әтисе аның кайтканын көтмәгән икән шул. Аида да үги ана йортына түгел, якын туганнарына кунакка килгәндәй хис итте. Юлда килгәндә туган көнләшү хисе дә, киеренкелек тә әллә кая югалды. Әнә Сәкинә ханым тыныч кына өстәл әзерли. Әтисе аңа булыша. «Өйдә ул мондый эшләрдә катнашмый иде», – дип, тагын көнләшепме-гаҗәпләнепме уйлап куйды кыз. Өйгә тәмле аш, камыр ризыклары исе таралды. Аидага бала чагына кайткан кебек рәхәт булып китте. Әбисе авылдан килгәч, әнә шундый тәмле исле аш, өчпочмаклар пешерә иде. Әнисе андыйга оста түгел. Алар гомер буе кичәге кәбестә ашы, кибеттән алган кәтлит, сосиска, колбаса белән йомырка кыздырып ашыйлар. Ә биредә ниләр генә юк! Кайсын гына ашасаң да, авызда эреп китә. Ашаганнан соң, тиз генә табынны җыеп алып, Сәкинә ханым эшенә китте. – Маратны кайтышлый бакчадан үзем кереп алырмын. Син бүген барып йөрмә инде, Аида белән бул, – диде әтисенә. – Ә син, Аида, ятып тор. Юлдан соң арыгансыңдыр, – дип, кызны верандадагы карават янына озатып куйды. – Ошатсаң, синең урының биредә булыр. Бик рәхәт монда. Кичләрен айны күзләргә, йолдызлар санарга була. Нәкъ синең кебек матур кызлар урыны инде. «Уллары да бар икән. Марат исемле. Матур исем. Кем кушты икән? Әтиседер, мөгаен». – Йокы аралаш Аида шулай уйлады. *** ...Әтисенең, урындык алып, әкрен генә Аиданың баш очына килеп утыруыннан, йокымсырап киткән кызының чәчләреннән сак кына сыйпавыннан уянып китте ул. – Бик-бик сагындым сине, кызым. Вольдемарны да. Ул ничек, зур үскәндер инде? Мине исенә төшерәме? – Ә әнине сагынмадыңмыни? – дип сорыйсы килде Аиданың. Дәшмәде. Әтисенең кәефен җибәрүдән курыкты. Әнә бит нинди бәхетле елмая ул. – Ә син эшкә бармыйсыңмыни, әтием? – Аида әтисенең үтә дә якын кытыршы учларын кулына алып, яңакларына куйды. – Мин отпуск алдым, кызым. Синең белән буласым килә. Чакыртып алмасалар. – Сез бер дә ачуланышмыйсыздыр, әйеме, әтием? – Болай да катлаулы тормышны нигә катлауландырырга, кызым? – Ул кем? Кайда эшли? – Китапханәче. Без аның белән хастаханәдә таныштык. Хәтерлисеңме, син җиденчедә укыганда мин, авариягә эләгеп, өч ай хастаханәдә яткан идем. Ул да шунда дәвалана иде. Егылганнан соң, аякларының нервлары кысылган булган. Теге көнне өйдән чыгып киткәч, мин кая барырга белми таңга чаклы урамда йөрдем дә, иртән туп-туры аның янына киттем. Адресы да юк иде. Бары бер район үзәгендә яшәгәнлеге генә истә калган. Эзләп таптым тагын. Ул кумады. Шулай яшәп киттек. – Мин синең өчен бик шат, әтием! «Ни сөйли ул? Шулай дип әйтергә әзерләнгән идемени? Әнисенә ни дияр? Дөрес, ул аңа әтисе янына барачагын әйтмәде. Башка шәһәргә практикага җибәрәләр диде дә бетте. Әнисе дә, кая, озаккамы, дип кызыксынмады». *** Башта дөп-дөп аяк тавышлары ишетелде, аннан ишек шыгырдады. Кечкенә малай йөгереп килде дә әтисенең алдына менеп утырды. – Син нигә Алма апаң белән исәнләшмисең? – дип битәрләп алды аны аны әнисе. – Исәнмесез, – диде Марат, олыларча итеп. Аннан әкрен генә әтисенең тезеннән төшеп, Аида янына килде дә нәни бармагы белән аның кофтасындагы самолет төшерелгән значокка кагылды. – Реактив самолетмы? Аидага кинәт эссе булып китте. Малай аңа Вольдемарның яшькелт күзләре белән карый, аның тавышы белән эндәшә иде. Ул тиз генә бармагын чәнчи-чәнчи малайның күлмәк кесәсенә значогын беркетте. Марат шунда ук аны ниндидер Сережага күрсәтеп мактанырга йөгерде. Аннары әйләнеп керде дә: – Син чынлап та минем апаммы? Нигә алайса озак кайтмадың? Сережаның апасы атна саен кайтып йөри әнә, – дип сорады. Тавышы өлкәннәрнеке кебек таләпчән яңгырый. – Мин укуда идем. Моннан соң мин дә еш кайтып йөрермен, – диде Аида, малайның әтисенеке кебек бөдрә чәчле башын битләренә кысып. (Ни сөйли ул? Нинди еш кайтып йөрү, ди?) – Ә син минем белән су коенырга йөрерсеңме? Теге зур башлы Илһам миңа «каз боты ашатканда» якларсыңмы? – Әйе. Яклаучысы барын тойган малай Аиданы кысып кочаклады. Аннан күзләрне әчеттереп Вольдемар исе килә иде. ...Төп-төгәл өч атна яшәде Аида биредә. Тагын калырга кыстаганнар иде дә, практика үтәсе бар, дип ялганлады. Әлбәттә, әтисе, ышанмаса да, аңлады аны. Шулай да китәсе килми. Шундый тыныч, рәхәт бу йортта. Беркем театр уйнамый, ялганламый. Барысы да гап-гади, ап-ачык. Беркөнне әтиләре соңлап кайтты. Маратны йоклаткач, Сәкинә апасы Аида белән озак кына сөйләшеп-серләшеп утырды. – Бигрәкләр дә авыр ияләнде Илгизәр бирегә, – дип башлады ул сүзен. – Зур урыннарда эшләгән кешегә вазыйфасы да кечкенә тоелгандыр инде. Аннан бигрәк сезне сагынды. Беркөнне әйттем үзенә, бар, гаиләңә кайтып кил, теләсәң, калырсың, теләмәсәң, кире килерсең, дидем. «Юк, диде, бер кискән икмәк кире ябышмый. Кешенең дә, кошларныкы кебек, оясы бер генә була. Минем җылы, уңайлы оям биредә, сезнең янда». Ә син гел килеп йөр шулай. Күрәсең бит, әтиең нинди бәхетле! Бу сөйләшүдән соң, Аиданың тынычлыгы югалды. Бердән Сәкинә апасының зирәклегенә, киң күңеллелегенә сокланса, икенчедән әтисенең бәхетле булуына шатланды. Һәм... әнисен чын күңеленнән җәлли башлады. Нинди бәхетсез икән бит ул?! *** Теге көннәрдә – әтиләре чыгып киткәч, әниләре балтасы суга төшкән кешедәй миңгерәеп калды. Баскан урынында тораташтай ката да кала. Вольдемарның илереп елаганын да ишетми хәтта. Йә булмаса, пианино артына утыра да уйный да уйный. Аиданың коты очты. Әллә... Шөкер, узды тагын. Әниләре эшкә урнашты. Сирәк булса да, ашарга әзерли, өй җыештыра башлады. Әмма йөзеннән моңсулык, күзләреннән сагыш китмәде. Аида аңлый: аны ялгызлык, хәтта үкенү хисләре изә бугай. Әтиләрен һаман да сагына, кайтыр дип көтә, ахрысы ул. Аида да көтте әтисен. Быелгы җәйгә кадәр көтте... **** Аида иртәгә китә. Соңгы тапкыр су буйларын, комлыкны әйләнде. Өйне җыештырып чыгарды, үзе йоклый торган веранданы тәртипкә китерде. Сәкинә апасының кичтән әйткән сүзләрен искә төшереп, моңсу елмаеп куйды. – Аида, бел, бу йортта синең үз урының бар, – диде ул кызга. – Ул да, без дә сине сагынып көтәрбез. Кызык, йорттагы һәрнәрсә гомер буе биредә яшәгәндәй үз булып өлгергән икән инде аңа. Менә түгәрәк аш өстәле. Аның өстендәге төрле тәм-томнар ап-ак чигүле сөлге белән каплап куелган. Һәрвакыт үзенә тартып, ымсындырып тора. Әйтерсең, йорттагы иминлек, тынычлык турында сөйли. Түрдәге тәрәзә кырыенда – әтисенең эш өстәле. Китаплар, эш кәгазьләре тәртипсез тәртип белән өеп куелган. Аларга беркем кагылмый, тузгытмый, актарынмый. Әти өстәле, әти урыны – изге бу өйдә. Шунда ук ап-ак рамда өчәүләп төшкән фоторәсем. Әтисе бер кулы белән Сәкинәнең җилкәсеннән кысып кочаклаган. Гүя ычкынып китәр дә югалтырмын дип курка. Ә Сәкинә ханым иренә авыша төшеп, баласын күкрәгенә кыскан. Маратның исә куллары әнисендә, күзләре әтисендә. Тигез әти-әниле сабыйларга гына хас бәхетле елмаю белән елмая үзе. Оя, дип әтисенең сүзләрен искә төшерде Аида. Кешеләрнең дә кошларныкы кебек оясы була. Бер генә була!