Рэгіна Антонаўна нарадзілася 9 жніўня 1935 года ў в. Вялешына. Калі верыць карце Беларусі і “Тапанімічнаму слоўніку” Жучкевіча Вадзіма Андрэевіча, назва вёскі сустракаецца толькі ў Копыльскім раёне, што і пацвярджае мая дарагая суразмоўца. Бацька Рэгіны Антонаўны – Антон Іосіфавіч – быў пэўны час брыгадзірам. Каб не вайна з фінамі, а потым другая сусветная, гадаваліся б Рэня з сястрой Аляксандрай у поўнай сям’і. У год 1939, калі нарадзілася сястрычка, Антона Іосіфавіча забралі, як казалі вялешынцы, на вайну. Там, на тых двух войнах і застаўся дарагі татачка. А маме, Ніне Мікалаеўне, як многім удовам, было не проста цяжка, а неймаверна горасна, цяжар вайны – як падняць… “Возила, носила, копала, да разве всего перечтёшь, а в письмах на фронт уверяла, что будто отлично живёшь…” (М. Ісакоўскі). Двойчы спальвалася вёска, хоць іхняя хата выжыла, але ўсё роўна ў час бамбёжкі ці налёту немцаў і паліцаяў маці разам з дзецьмі вымушаны былі хавацца, куды паспявалі – у склепе, у траве, у лесе…
Гэта на ўсё жыццё застрэмілася ў памяці Рэгіны Антонаўны. І, вядома, радасны дзень вызвалення, калі праз Вялешына ішлі ўжо не нямецкія, а савецкія танкі. Танкістаў сустракалі кветкамі і шчаслівымі вітаннямі. А тыя ў сваю чаргу кідалі дзецям цукеркі. Як прыемна было збіраць салодкае ад сваіх і ўжываць гэта з асаблівым задавальненнем, што і па сёння гэты смак адчуваецца.
У час вайны многія дзеці ў Беларусі не вучыліся, у тым ліку і велішаўская дзетвара. Таму ў першы клас у 1944 годзе ішлі падлеткі рознага ўзросту. Рэгіна Антонаўна памятае настаўніцу Вольгу Антонаўну і яе старанную падрыхтоўку да ўрокаў, калі, апрача планаў і праверкі сшыткаў, гэтыя самыя сшыткі трэба было зрабіць уручную. На выраб навучальнага матэрыялу ішлі савецкія і нямецкія геаграфічна-гістарычныя карты, лістоўкі, часопісы, газеты. У вучняў таксама замест партфеляў былі самаробныя палатняныя торбачкі, з якімі яны пасля сямігодкі хадзілі ў Копыль у сярэднюю школу – аж за пяць кіламетраў.
--Дарэчы, – Рэгіна Антонаўна раптам засмяялася, тым самым разагнаўшы зморшчынкі каля вуснаў, – пяць кіламетраў у школу, ці чуеш ты? І пяць кіламетраў са школы, па дарозе перагаворым шмат чаго. І што вельмі важна: не абы што гаварылі, а паўтаралі цікавосткі з урокаў. І калі ішлі ў школу, адзін аднаму распавядалі хатняе заданне, удакладнялі незразумелае, паўтаралі вершы на памяць.
Вось так, мае сябры і выпускнікі Мсціжскай школы, вучылася наша любімая настаўніца, прыхапіўшы для перакусу ў час перапынкаў некалькі дранікаў. Ішла ў школу з сябрамі вясёлая і замацоўвала ці вучыла нявывучанае, бо не заўсёды дома можна было запомніць усё дасканала. Гаспадарка з каровай-карміцелькай па клічцы Паненка (Рэня навучылася даіць карову яшчэ будучы ў чацвёртым класе, у час хваробы мамы), кабанчык, куры прымушалі клапаціцца з нарыхтоўкай кармоў, нанасіць вады ўзімку, нарыхтаваць сена, пасеяць зернавыя, у жніўні-верасні змалаціць. У мамы Ніны большы цэп, а ў Рэгіны маленькі, але і сёння памятаюць рукі стомленасць ад недзявочай працы. Столькі было спраў – не пералічыць, хаця трэба прыгадаць і дровы, якія нарыхтоўваліся імі на зіму. Бралі рэзгіны, ішлі ў лес і збіралі сучкі, дроўцы, рознае ламачча. Ясная справа, што лесам і карміліся – грыбы, ягады ў розных гатунках: сушаныя, кансервіраваныя, мачоныя. Мала таго, наша настаўніца, будучы школьніцай, на летніх вакацыях працавала на цагельным заводзе. Ізноў жа не для дзявочых рук праца – здымаць цяжкі пласт глебы, каб дабрацца да гліны, потым яе кідаць на насціл. З пяском рыдлёўку цяжка падняць, а тут гліна, уяўляеце?
--Нічога, праца не пазорыць чалавека, – зноў абаяльнай усмешкай разгладзіла зморшчынкі на сваім твары настаўніца. – Для мяне праца была заўсёды лекамі. Ну, пагадзіся: без працы не можа быць чыстага і радаснага жыцця.
--Вядома, – згаджаюся я, – праца лечыць і нават выпрамляе душы людзей.
--На цагельным заводзе мы зараблялі грошы, – хваліцца Рэгіна Антонаўна заробкамі, якіх хапала на кнігі, сшыткі, ручкі, абутак ва ўцанённай краме, а таксама іншы раз і ў кіно схадзіць.
Вось так, працуючы, старанна замацоўваючы веды, у 1953 годзе выпускніца Рэгіна задумалася над выбарам прафесіі. Хаця думаць асабліва і не трэба было. Вельмі падабаліся ўрокі гісторыі, і паступіць у БДУ была гарантыя, але жыць, як выявілася, не было дзе, і стыпендыі таксама яшчэ не прадугледжвалася. А ў гэты самы час у Велішава на практыцы быў студэнт з Горацкай сельскагаспадарчай акадэміі. Расхваліў яе ўдала, што гэта старэйшая і шматпрофільная ўстанова аграрнага накірунку сярод краін СССР і Еўропы. Што гэта базавы навукова-тэхнічны цэнтр аграрнай навукі ў Беларусі. разам удакладніўшы, што і жыць будзе дзе – інтэрнат і стыпендыя абавязковыя.
--Прадалі мы сваю Паненку, пашыла я дзве сукенкі, склала такі-сякі пажытак ў фанерны чамадан, які дзядзя прывёз з Германіі, і паехала ў хвалёную акадэмію і… паступіла, – Рэгіна Антонаўна распавядае з упэўненасцю ў голасе і з глыбокай удумлівасцю ў прыгожых жалудовых вачах. – І праўда, мясціны там прыгожыя… Разам з тым у акадэміі адкрылася для мяне актыўнае спартыўнае, навуковае і культурнае жыццё, цудоўныя традыцыі, добрыя педагогі, выдатны інтэрнат, дзе мы варылі сабе есці на агульнай кухні – у асноўным раніцай і вечарам, а днём харчаваліся ў сталоўцы. Актыўнасці сваёй я і сама зайздросціла. І ў канцэртах удзельнічала, і ў спартыўных спаборніцтвах – асаблівы лыжы любіла. І на танцы, вядома, хадзілі, якія ладзіліся і ў святы, і ў выходныя дні. З сяброўкамі шылі сабе сукенкі ўручную так, што ад машыннай не адрозніш. Стыпендыя была немалая, на чацвёртым курсе я ўжо атрымлівала 375 рублёў, што дазваляла і адкласці некалькі грошай, каб дапамагчы маме. Аднойчы нават купіла ручны гадзіннічак сабе і сястры Шуры. Яна потым па вёсцы старалася хадзіць з выцягнутай наперад рукой, каб усе бачылі каштоўную рэч на яе руцэ.
У 1958 годзе Рэгіна Антонаўна закончыла акадэмію і паехала ў Мінск, каб атрымаць накіраванне. Вельмі хацелася жыць на Случчыне ці на роднай Копыльшчыне. Але і лёс і людзі распарадзіліся па-свойму – у Бягомль, а адтуль паехала малады спецыяліст у в. Вароўскае. Кватаравала у добрых гаспадароў. Старшынёй калгаса быў таксама цудоўны чалавек Бортнік Аляксандр Сідаравіч. Маладую выпускніцу – аж самой Горацкай акадэміі! – цаніў больш за іншых спецыялістаў і не даваў у крыўду. Павага і ўвага з боку старшыні калгаса перакінулася і на калгаснікаў. Усе заўважылі працавітасць і розум агранома. Хутка Рэгіна Антонаўна пасябравала з дырэктарам школы Тарасевічам Юльянам Кліменцьевічам і яго цудоўнай жонкай Леанідай Паўлаўнай – бібліятэкарам. Ва ўсіх культурных мерапрыемствах яна прымала самы актыўны ўдзел, нават была ініцыятарам некаторых канцэртных праграм. Вядома, на актывістку, спартсменку, камсамолку і проста прыгожую чарнабровую дзяўчыну з асінай таліяй, яшчэ і з вясёлым характарам заглядаўся не адзін малады чалавек, але на прапанову рукі і сэрца дала станоўчы адказ прыгожаму маладому шафёру Карніцкаму Леаніду Іванавічу.
Вяселле гулялі ў Собалеўцы ў хаце жаніха. І засталіся там жыць. З першага дня мама Леаніда Іванавіча паставілася да нявесткі з цеплынёй і прыязнасцю. І калі нарадзіліся адзін за адным сын Саша, дочкі Валя і Таня, ніколі не адмаўлялася глядзець унукаў. Тым больш, што ў хуткім часе пасля вяселля, а больш дакладна – у 1963 годзе, Рэгіне Антонаўне было прапанавана выкладанне хіміі ў Мсціжскай сярэдняй школе. А гэтыя штодзённыя паходы з Собалеўкі ў Мсціж аж да 1975 года мы з вамі, мае аднагодкі, ці хто старэйшы, хто крыху маладзейшы, памятаем добра. Ужо тады мы дзівіліся руплівасці, дабрыні, уменню падысці да кожнага з нас. Многія дзяўчаты ёй нават сакрэты свае распавядалі, ведаючы, што яна ўмела захоўваць тайны.
Добрым словам Рэгіна Антонаўна ўспамінае ўсіх калег па працы, з якімі сустрэлася тады і адпрацавала разам плячо ў плячо з дабратой, прыязнасцю і шчырасцю ў адносінах. Пачыналася яе педагагічная дзейнасць пад кіраўніцтвам Цублянка Аляксея Піменавіча, а потым нямала гадоў дырэктарствавалі Сташэўскі Яўген Вікенцьевіч і Трубянок Мікалай Іванавіч. Настаўніца ў час размовы не стамляецца паўтараць “Мяне па жыцці акружаюць толькі добрыя людзі…”
--Вы сцвярджаеце думкі мудрых: “На свеце добрых больш, хто добры, той заўважыць”.
--То ж яно праўда, усе мае сяброўкі з настаўніц і настаўнікаў – гэта лепшыя людзі ў Мсціжы.
І праўда, падумалася мне, Марціновіч Зінаіда Антонаўна, Бузо Ніна Іванаўна, Бузо Алена Кандратаўна, Шайкова Марыя Іванаўна, Слесарэвіч Ада Іосіфаўна, Шынкарова Таццяна Дзмітрыеўна, Жабінскі Мітрафан Захаравіч і іншыя нашы дарагія педагогі, якія прыгадваюцца ў гэтай кнізе, усе пакінулі яркі след у Мсціжы і ў сэрцы вучняў сваіх.
--Зараз я вельмі сябрую з Верай Уладзіміраўнай Лісічонак. Як толькі яна прыйшла ў школу, мы абменьваліся з ёю вопытам, дзяліліся ведамі, дапамагалі адна адной. Часта тэлефануюся з Бузо Нінай Іванаўнай. Яна і яе муж Павел Кандратавіч шмат дабра зрабілі для школы і саўгаса ў цэлым.
--Дарэчы, Ніна Іванаўна распавядае, як вы цудоўна на конкурсах смадзейнасці ў раёне і на канцэртах у вёсцы спявалі песню на словы Яўгена Далматоўскага і музыку Вано Мурадэлі “Я – Земля, я своих провожаю питомцев, сыновей, дочерей, долетайте до самого Солнца, и домой возвращайтесь скорей…”
І настаўніца раптам прыгадала мелодыю нібыта даўно забытай песні, а ў наступную хвіліну мы ўжо спявалі разам:
Покидаем мы землю родную
Для того, чтоб до звёзд и планет
Донести нашу правду земную
І земной наш поклон и привет.
Для того, чтобы всюду победно звучал
Чистый голос любви, долгожданный сигнал
“Я – Земля…”
Магчыма, той чысціні голаса ўжо не вярнуць, затое голас любові да сваіх дзяцей, унукаў і праўнукаў, як і да вучняў – самы чысцейшы. Яна ганарыцца сваімі дзецьмі – Валянцінай, вядучым інжынерам на Мінскім заводзе “Інтэграл”, дачкой Таняй – настаўніцай беларускай мовы і літаратуры ў Барысаве. Цяжка перажывае страту старэйшага сына Сашы. Затое зяці ёй сталі дарагімі сынамі. Усю любоў аддае ўнукам і праўнукам. Жыве з удзячнасцю сваім вучням, што не забываюцца, прыходзяць, прыязджаюць, прылятаюць з усіх куткоў зямнога шарыка. Яна пачала пералічваць пастаянных яе наведвальнікаў, просячы, каб я іх абавязкова ўпісала ў гэтым артыкуле. Можна было б змясціць. Але спіс унушальна доўгі, а раптам каго не ўспомнім, пакрыўдзяцца. Яны, ведаюць, што “Рэгіначка”, як паміж сабой мы назвыаем настаўніцу, любіць усіх, нелюбімчыкаў у яе не было і не можа быць. А мы запомнім яе “Командирский приказ, материнский наказ”: “Жывіце добранька, будзьце шчаслівымі і здаровенькімі… Ці чуеце вы?”
Присоединяйтесь к ОК, чтобы посмотреть больше фото, видео и найти новых друзей.
Комментарии 28