Το Ελληνικό Ισλάμ – Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης, του Μ. Σ. Μεγαλομμάτη
Είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή η εκμετάλλευση από τον τουρκικό τουρισμό ενός πολιτιστικού φαινομένου, το οποίο επίσημα καταργήθηκε και επί δεκαετίες καταδιώχθηκε στην ίδια την Τουρκία ως απόρροια ενός θεωρούμενου αντικεμαλικού, θρησκευτικού μυστικισμού. Οι παραστάσεις των Μεβλεβήδων Δερβίσηδων, που αποτελούν τόσο στο Ικόνιο (τουρκ. Κόνυα) ιερό χώρο αυτού του τάγματος όσο και στο εξωτερικό ένα σήμα κατατεθέν του τουρκικού τουρισμού, είναι απαγορευμένες στην πραγματική (και όχι τουριστική) έκφραση και επιτέλεσή τους από το 1923. Δηλαδή από τότε που ο Μουσταφά Κεμάλ κατάργησε το οθωμανικό χαλιφάτο. Επιπρόσθετα, οι χοροί αυτοί διώκονται συστηματικά στην Περσία, τη Συρία, το Ιράκ και αλλού, και αυτό γιατί το Ισλάμ απαγορεύει ρητά κάθε είδος χορού! Όμως η εικονική επανάκαμψη των Δερβίσηδων έχει ένα μεγάλο παρελθόν....
Την παρουσία των Δερβίσηδων τη χρωστάμε έμμεσα στο μεγάλο Μογγόλο κατακτητή Τζενγκίζ Χαν και τις τρομερές επιδρομές του. Για να αποφύγει τη λαίλαπα των επιδρομών αυτών, ένας σουφιστής (μουσουλμάνος μυστικιστής) ιεροδιδάσκαλος από το Μπαλχ (τα αρχαία Βάκτρα) του Αφγανιστάν, ο Μπάχα αντ-Ντιν Μοχάμεντ Βαλάντ, πήρε την οικογένειά του, το βιός του, και την πίστη του κι έφυγε προς τα δυτικά. Αυτό έγινε το 1219. Έμεινε λίγα χρόνια στη Νεϋσαπούρ, πόλη της βορειοανατολικής Περσίας. Εκεί ο γιος του, ο μετέπειτα φημισμένος μουσουλμάνος ποιητής Τζελάλ αντ-Ντιν, γεννημένος το 1207, γνωρίστηκε με ένα μεγάλο σουφιστή ποιητή, τον Φαρίντ αντ Ντιν Αττάρ, που τον μύησε στο σουφισμό.
Σουφισμός είναι το αντίστοιχο του χριστιανικού μοναστικού βίου στο Ισλάμ. Όμως, παρά τη διάδοση που γνώρισε αργότερα στο μεσογειακό χώρο, τα πρώτα χρόνια σουφισμός ήταν ο ιρανικός μυστικισμός, ο οποίος μάλιστα έμελλε να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη μιας ομώνυμης δυναστείας, αυτής των Σαφεβιδών (Σουφί – Σαφεβί) μετά από δυο-τρεις αιώνες.
........................
Αρχικά δημοσιευμένο στο περιοδικό Ανεξήγητο, τον Φλεβάρη του 1991, σελ. 268-272
Επαναδημοσιευμένο:
technova.gr/technova/index.php/2012-06-21-03-15-38/afieroma/mousiki/1693-elliniko-islam