12-қисм.
Гр: 🔥Ҳикоя ва қиссалар🔥
Муаллиф: Наргиза Усанбоева.
— Келиннинг кўйлакларини томоша қилиб чиқдим. Бера қолинг, уйга кетаётгандим, — Диёрага қўл чўзди Малак.
— Ўтирсанг бўларди... — Малакнинг кўзларига қаради Анис.
Малак эса қизига алланималар деганча дарча ўтиб, кўздан йўқолди.
“Кўзлари ўша-ўша... Худо уни яратаётганда бор эътиборини кўзларига қаратганмикан? Шунчалар ҳам жодули бўладими? Кўрсам, сеҳрланаман... Ўзимни йўқотаман, сўзимни йўқотаман, ўзлигимдан айриламан. Лекин бунга ҳаққим йўқ. Энди биз буткул бегоналармиз...”
Анис оғир хўрсиниб, ҳовли этагига йўл олди.
* * *
Қўшни ҳовлидаги тўй ташвишлари якунланиб, то келин-куёв Тошкентга жўнаб кетгунча Малакни ҳеч ким саволга тутмади. Гўё уйидагилари уни тўйни, ундан кейин бир ҳафта ичида бўлиб ўтадиган ирим-сиримларни ўтказиб, мазза қилиб дам олишга юборгандек қабул қилишди. Одатий кунлар бошлангач эса биринчи бўлиб бувиси бошлади:
— Олиб кетгани куёвнинг ўзи келадими, Малак?
— Қайси куёв? — саволни тушуниб турган бўлса-да, гап топа олмай деди Малак.
— Куёвинг-да, болам. Олиб кетгани келадими?
Малак ерга қаради. Шунча вақт ичида миясига келмаган баҳона энди келармиди? Нима десин?
— Нега индамайсан? Тинчликми? — ҳаётнинг минг чиғириғидан ўтиб, “пари билмаганни ҳам биладиган” даражага етган момо бирдан англади. — Ёлғиз келишинг бежо эди ўзи? Нима қилдинг?
Малак жавоб ўрнига хўрсинди.
— Мен ўлибгина қолай. Ҳали Зумраднинг олдида бизни уялтириб, аразлаб келган бўлма... — гумонини тасдиқлашга уринди Ойсулув момо.
— Каттаона, бирдан ваҳимага тушманг. Ҳеч кимнинг олдида уятли эмассиз. Аразлаб ҳам келганим йўқ.
— Бир гап бор, мени алдашга уринма.
— Аввал қулоқ солинг... — Малак сўзлаш билан бирга бувисига ишончли баҳона ҳам қидирарди.
Вақт ғалвирида роса эланган, тақдирнинг турли сўқмоқларида юриб кўрган кекса кампир агар невараси аразлаб келган бўлса, бунда фақат унинг ўзини айбламоққа шай. У ёшлигида Малакка ўхшамаса-да, худди Мадина каби шўх ва мағрур эди. Шунданми, ота уйига кетиб ҳам кўрди, аҳёнда тили боис эрнинг тарсакисини татиди ҳам, баъзида қайнонанинг аччиқ кесатиқларини миқ этмай ютган дамлари ҳам бўлди. Энди у турмушнинг ярим асрдан мўл тажрибаси билан айта оладики, агар оила дарз кетган бўлса, аввало аёлнинг айби, унинг маъулиятсизлиги, ундан ўтган бепарволиклар эвазига.
Бироқ Малакни биладики, оилага, рўзғорга бунақа лоқайд эмас. Унинг ўгитлари қулоғида бўлса, ўз қўрғонини парчалаш учун биринчи бўлиб асло тош отмайди. Ойсулув момо аниқ сездики, невараси “тинч келмаган”. Аммо шунча олис йўлни босиб ўтишга арзирли нима бўлди экан? У синчков нигоҳини Малакдан узмади.
Малак эса шундай ишончли баҳона топиши лозимки, эри, аммаси гуноҳкор бўлмасин, ўртадаги қариндошчилик ришталари узилмасин, яқинларининг улардан кўнгли қолмасин.
— Дарров хаёлингизга ёмон нарсалар келмасин, — шунча кундан буён келмаган важ энди келармиди? — Мени ҳеч ким хафа қилгани йўқ!
— Биламан, келгани кунинг кўргандим, жисминг тугул кўнглингга ҳам озор этмаганди.
“Кўнглим тўйдан олдиноқ вайрон бўлган, каттаона. Унинг ҳаробасига кўзингиз ўрганиб бўлган-да!” — ичида деди Малак.
— Нима энди кўз-бошим кўкариб келишим керакмиди? — дилидагини беркитиш учун тилига эрк берди Малак.
— Гап чўзма, нима иш қилдинг?
— Каттаона, мен шаҳарда яшаш учун туғилмаганман. Яшай олмайман у ерларда. Сизлардан узоқларда яшашга бошқа сабрим қолмади, — бош эгди невара.
— Шуни ўзингга эп билиб, рўзғорингни ташлаб келдингми?
— Ҳа, уйдагилар ҳам менинг уйни соғиниб “аза тутиб” ўтиришимдан безиб кетди. Охири ойим “Кетсанг кет” деди. Куёвингиз ҳам “Жонимга тегиб кетдинг” деди.
— Аҳмоқ! Эсинг жойидами? Эшитган одамлар сенинг бу калтафаҳмлигингдан ётиб кулишади. Шаҳарда яшашни орзу қилган қизлар қанча? Одамни ер билан битта қилдинг! Йиғиштир нарсаларингни, чиқ йўлга, уйингга йўқол! — жаҳли чиқиб кетди момонинг. — Сенинг “Қишлоқни соғиндим”, деган калтабинлигинг-у, қизингнинг “Отамни соғиндим” деб йиғлашини, битта томчини ёмғирга тенглашдек гап. Қиз бола — палахмон тоши. Қаерга отсанг, ўша жойга сингиб кетади. Худди битта томчи ерга синггандек. Эртага қизинг тирик етимга айланиб, отасини қўмсаса, бу бошингда ёғган ёмғир бўлади. Томчи ўрнига тош ёққан каби танангни ҳам, юрагингни ҳам тилкалайди.
Кампир неварасидан юзини бурди. Ҳатто жуда ғазаби келганидан оёғини тортиб, гавдаси билан бурилиб, терс ўтириб олди. Ўзини боса олмаётганидан яна жаврай кетса:
— Мен буни дуппа-дуруст қиз десам, оғзидан чиқаётган гапни қаранг. Тавба, шаҳарда яшолмасмиш? “Қаерда яшашни хоҳлайсиз, сизни қаерга, қайси уйга эрга берайлик?” дейишимизни кутгандир-да! Шарманда! Одамларнинг қулоғига етмай, қорасини ўчирмасамми? Мадин-а-а, қанисан? Дадангни чақир!
Сал ўтмай уйга Малакнинг отаси кириб келди:
— Тинчликми?
— Кийин, мана бу беўй қизингни уйига жўнат! Кўзимга кўринмасин! Зумрад амманг ҳам, эри ҳам бирга келмаганидан сездим ўзи. Хафа бўлган-да! Нима деган одам бўлдиг-а? — куйиб-ёнарди момо.
— Нима гап? — хавотир билан Малакнинг онаси ҳам кириб келди.
Момо тутай-тутай эшитганларини айтиб берди. Невара эса миқ этмай, бош эгганча ўтирарди. Энди унга отаси ҳам, онаси ҳам аччиқ гапира бошлади. Улар ҳам ўзларини боши эгилгандек тутишар, қизларини тўқликка — шўхликда, ношукрликда айбларди.
— Тур ўрнингдан! — буюрди ота. — Бекатга чиқариб қўяман, қандай келган бўлсанг, шундай кет!
— Бу нима деганинг, болам? — чўчиб кетди Ойсулув момо. — Бирга бор. Уйигача бориб, аммангдан, куёвингдан қизингни фаҳмсизлиги учун узр сўра. Бир ҳафтадан ошиқ суриштирмай олиб ўтирганинг учун ҳам ўзинг олиб боришинг керак. Тавбасига таятганимизни айт.
— Тавбасига таянибдими бу? — ғазабнок нигоҳини тикди онаси.
— Таянтиради-да отаси кета-кетгунча! Айт, энди уйингга сиғмаслигини қулоғига қуй, — момо худди аразлашгандек Малакнинг ўзига гапирмаётганди. — Олиб бориб ташла!
— Каттаона, — ниҳоят бошини кўтариб деди Малак.
Момо бунга жавобан янада орқа ўгирди.
— Кета олмайман уйга...
— Чиқинглар, кетинглар! — қовоқ уюб, эшитишни истамаётганини билдирди буви. — Айтаётган гапидан аччиғим чиқиб, ловиллаб боряпман!
— Тур! — бу отасининг якуний гапи эди.
Малак ҳақиқатни айтмасдан бошқа чораси йўқлигини англади. Довулдек бостириб, бўғзини бўғаётган, кўзларидан тошишга шайланаётган изтиробларини ичига ютиб, сўзлашга киришди. У агар мижжаларида ёш билан гапирса, яқинлари баттар эзилишини, унга жони ачиб, Зумрад ва Шарифдан нафратланишини биларди. Шунинг учун ўзини тутиб олиб, хотиржам ҳамма-ҳаммасини айтиб берди. Сўзи сўнгида хўрсиниб деди:
— Бунда ойимнинг ҳам, куёвларингизнинг ҳам айби йўқ. Мен ҳам гуноҳкор эмасман. Тақдир экан. Пешанамизда бор экан...
У барчаси иложсизликдан содир бўлгандек таассурот уйғотишга ҳаракат қилди. Лекин яқинларининг нигоҳларида ишончсизлик зоҳир эди. Малак шундан хавотирга тушди. Шукрки, бу қариндошларга эмас, қизларига нисбатан экан...
— Алдамаяпсанми? Ўзингни оппоқ кўрсатиш учун тўқиб чиқармадингми? — онаси биринчи бўлиб сўради. — Агар шундай бўлса, аммам ё куёв бирга келмасдими? Вазиятни тушунтирмасмиди?
— Қандай алдайман, ая? Шунчалик туҳмат қилишим мумкинми? Ишонмасангиз, ана Диёрадан сўранг. У ҳеч нарсани тушунгани йўқ. Лекин уйларингга ким келди, десангиз айтиб беради. У ҳам кўрди, кундошимни, боласини...
— Ё тавба... — деди иложсиз она.
Буви ва ота эса қотиб қолганди.
— Уйдагиларни айблаб, қариндошчиликни бузиб, ёмон кўрмангизлар... Чунки ойим ҳам, Диёранинг дадаси ҳам менга ҳечам ёмон гапирмаган. Ўша хотин уйга келиб олгач, уларни ортиқ қийнамаслик учун ўзим келдим. Бошқа йўлим қолмаганди... — босиқлик билан деди Малак. — Куйиб ҳам, койиб ҳам ўтирманг. Пешанамда бор экан...
— Хотинни иккита қилиб қўйган экан, бажара олмаётган экан, келмайдими, ануви куёв деганлари! Бирга келиб, узрини айтмайдими? Ҳурматимиз, қадримиз йўқми? — бирдан тилга кирди ота.
Буни кутмаган Дилором қайнонасига ялт этиб қаради ва эрини секин туртди. Чунки бу никоҳга қайнсинглисининг гапини икки қилолмаган, чолининг руҳини шод қилишга уринган Ойсулув момо биринчи бўлиб бош қўшган ва ўғли, келинига гапини ўтказганди. Энди у айбдорлик ҳисси қаршисида букилиб қолган, неварасининг эрсиз, эварасининг отасиз қолишида ўзини сабабчи санаб ич-этини еётганди.
Присоединяйтесь к ОК, чтобы подписаться на группу и комментировать публикации.
Комментарии 3