Ислом

Маънои ислом дар луғат:
Ислом дар луғат ба маънои итоат намудану таслим шудан ва сар фуруд овардан аст.
Дар истилоҳи шаръӣ ба маънои:
1. Таслим шудан ба Аллоҳ бо ягона донистанаш.
2. Итоат намудан аз Аллоҳ бо тоат.
3. Безорӣ ҷустан аз ширку мушрикин.
Исломи ом ва исломи хос:
Ислом ба маънои ом:
Ибодат намудани Аллоҳ ба он тарзе, ки фармудааст аз лаҳзаи фиристодани паёмбарон то қиёми қиёмат.
Ислом ба маънои хос:
Ончи Муҳаммад ﷺ ба он мабъус гаштааст, исломи хос шомили он мегардад.
Аркони ислом
Аркони ислом панҷто мебошанд:
1. Гувоҳӣ додан ба ин ки нест маъбуди барҳаққе, магар Аллоҳ ва ин ки Муҳаммад ﷺ фиристодаи уст.
2. Барпо доштани намоз.
3. Додани закот.
4. Руза доштани моҳи рамазон.
5. Ҳаҷи хонаи Каъба барои ҳаркас, ки тавонашро дошта бошад.
Аркони ислом ба ду қисм тақсим мешавад:
Арконе, ки бидуни онҳо бинои (Ислом) бунёд намегардад, онҳоро аркони асосӣ гуянд. Ин низ дар навбати худ ба ду гуруҳ тақсим мешавад:
1. Шаҳодатайн (гувоҳӣ додан бар ягонагии Аллоҳ рисолати паёмбар Муҳаммад ﷺ).
2. Барпо доштани намоз.
Арконе, ки бидуни онҳо бинои (Ислом) комил намегардад ва онҳоро аркони комилкунанда гуянд. Аркони комилкунандаи дин ба се қисм тақсим мешавад:
1. Додани закот.
2. Руза доштани моҳи рамазон.
3. Ҳаҷи хонаи Каъба.
Далели аркони ислом:
Паёмбар ﷺ мефармояд: «Ислом бар панҷ рукн бино шудааст: Гувоҳӣ додан бар ин ки ҳеҷ маъбуди барҳаққе нест, магар Аллоҳ ва ин ки Муҳаммад ﷺ фиристодаи Аллоҳ аст. Ва барпо доштани намоз, додани закоти мол, ҳаҷи хонаи Аллоҳ ва руза доштани моҳи рамазон.» (Муттафақун алайҳ)
Dunyoi foni

Имон

БИСМИЛЛАҲИР РАҲМАНИР РАҲИМ
Маънои луғавии имон:
Имон дар луғат ба маънои тасдиқ ва иқрор кардан мебошад.
Мафҳуми имон назди аҳли суннат ва ҷамоат:
1. Бо қалб бовар доштан.
2. Ба забон рондан (нутқ кардан).
3. Бо ҷавориҳ амал намудан.
4. Бо тоат меафзояд.
5. Бо маъсият гуноҳ ноқис мегардад.
Аркони имон
Аркони имон шашто мебошад:
1. Имон овардан ба Аллоҳ.
2. Имон овардан ба малоикаҳо.
3. Имон овардан ба китобҳо.
4. Имон овардан ба паёмбарон.
5. Имон овардан ба рузи охират.
6. Имон овардан ба тақдири неку бад (ки ҳама аз ҷонби Аллоҳ аст).
Имон ба Аллоҳ
Имон овардан ба Аллоҳ чаҳор амрро дар бар мегирад:
1. Имон ба вуҷуди Аллоҳ.
2. Имон ба рубубият (парвардигор будан)-и У.
3. Имон овардан ба маъбуди барҳақ будани Аллоҳ.
4. Имон овардан ба асмо ва сифоти У.
Имон овардан ба малоика
Ин бахш низ чаҳор амрро дар бар мегирад:
1. Имон овардан ба вуҷуди малоика.
2. Ба таври умумӣ имон овардан ба ҳамаи малоикаҳое, ки номашонро медонем (мисли Ҷиброил Микоил ва ғ.) ва ё намедонем.
3. Имон овардан ба тамоми он сифоте, ки дар бораашон медонем.
4. Имон овардан ба ҳар он чизе, ки дар бораи амал карданашон медонем, ки онҳо бо фармони Аллоҳ ба он қиём мекунанд.
Имон ба китобҳо
Имон овардан ба китобҳо чаҳор бахшро дар бар мегирад:
1. Имон овардан ба ин ки нузули он китобҳо аз ҷониби Аллоҳ ҳақ аст.
2. Имон овардан ба он номҳое, ки онҳо номида шудаанд ва мо онҳоро медонем, мисли Қуръону Тавроту Инҷил.
3. Тасдиқ намудани он чи ки саҳеҳ аст аз он хабарҳое, ки дар китобҳо омадааст, мисли хабарҳои Қуръонӣ ва он хабарҳое, ки аз китобҳои пешин бидуни таҳрифу табдил ба мо расидаанд ва сиҳатии онҳо дар шариати мо зикр шудааст.
4. Амал намудан ба он аҳкоме, ки мансух нашуда бошанд ва розӣ будану таслим шудан ба онҳо, чи ҳикмати онро бидонем ва ё надонем. Ва тамоми китобҳои пешин бо омадани Қуръон мансух шуданд.
Имон ба паёмбарон
Имон овардан ба паёмбарон низ чаҳор бахшро дар бар мегирад:
1. Имон овардан ба ин ки рисолати ҳамаи онҳо аз ҷониби Аллоҳ ҳақ аст ва ҳарки ба рисолати яке аз паёмбарон куфр биварзад, дар ҳақиқат ба рисолати тамоми паёмбарон куфр варзидааст.
2. Он паёмбароне, ки номҳояшонро медонем, бо ҳамон номҳо ба онҳо имон овардан, мисли Муҳаммад ﷺ, Иброҳим, Мусо, Исо ва Нӯҳ (саломи Аллоҳ бар ҳамаи онҳо бод).
3. Тасдиқ намудани ҳамаи он ахбори саҳеҳе, ки дар бораашон омадааст.
4. Амал намудан ба шариати он охирин паёмбаре, ки ба сӯи мо ва тамоми мардум фиристода шудааст, ки он Муҳаммад ﷺ мебошад.
Имон ба рӯзи охират
Имон ба рӯзи охират дорои се бахш аст:
1. Имон овардан ба зинда шудани баъд аз марг.
2. Имон овардан ба ҳисоб ва ҷазо.
3. Имон омардан ба ҷаннату дӯзах.
Дар зимни имон ба рӯзи охират, имон овардан ба тамоми ончи, ки баъд аз марг рух медиҳад, ворид мешавад. Ба мисли фитнаи қабр ва азобу хушиҳои он.
Имон ба тақдир
Имон овардан ба тақдир аз чаҳор бахш иборат аст:
1. Имон овардан ба ин ки Аллоҳи мутаол (ҳолати) тамоми ашёро ба шакли умумӣ ва тафсилӣ медонад.
2. Имон овардан ба ин ки Аллоҳи мутаол ҳамаи ин (аз ибтидо, то интиҳои махлуқот)-ро дар Лавҳу-л-маҳфуз навиштааст.
3. Имон овардан ба ин ки тамоми мавҷудот бидуни хост ва машияти Аллоҳи мутаол арзи ҳастӣ намекунанд.
4. Имон овардан ба ин ки тамоми коинот бо зоту сифот ва ҳаракоташон офаридашуда (махлуқи) Аллоҳ ҳастанд.
Далел аз Қуръон барои аркони шашгонаи имон:
1. Аллоҳи мутаол мефармояд:
لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَٰكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ
«Некӣ он нест, ки рӯйи худ ба ҷониби Машриқу Мағриб кунед, балки некӯкор касест, ки ба Аллоҳ ва рӯзи бозпасин ва фариштагон ва китоби Аллоҳ ва паёмбарон имон оварад..» (Сураи Бақара, ояти: 177)
2. Аллоҳ дар ҷои дигар мефармояд:
إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ
«Ҳаройна, Мо ҳар чизро ба андоза офаридаем!» (Сураи Қамар, ояти: 49)
3. Инчунин, далели дигар низ аз суннати Паёмбар ﷺ собит шудааст.
Ин ҳамон ҳадиси Ҷаброил (ﷷﷵ) мебошад, ки аз Паёмбар ﷺ дар мавриди имон пурсид, гуфт, маро аз имон хабар деҳ! Паёмбар ﷺ дар ҷавоб гуфт: “Ин ки ту имон биёварӣ ба Аллоҳ ва малоикаҳо ва ба китобҳову паёмбарон ва имон биёварӣ ба рӯзи қиёмат ва ба тақдири неку бад”. (Ҳадисро Имом Муслим ривоят намудааст).
Dunyoi foni

Эҳсон (некӣ)

БИСМИЛЛАҲИР РАҲМАНИР РАҲИМ
Таърифи эҳсон дар луғат:
Эҳсон дар луғат акси бадӣ кардану тавҳин намудан мебошад.
Аммо дар истилоҳи шаръӣ ба маънои, Аллоҳ-ро муроқиби худ донистан дар ҳолати пиноҳну ошкор аст.
Аркони эҳсон:
Эҳсон аз як рукн иборат аст ва он ҳам бошад мафҳуми ин ҳадис аст: (Эҳсон, яъне) “Аллоҳ-ро тавре ибодат намо, ки гӯё Ӯро мебинӣ ва агар, ки Ӯро дида натавонӣ, (яъне чунин тасаввур карда натавонӣ) пас бидон, ки Ӯ туро мебинад”.
Қисмҳои эҳсон
Эҳсон ба ду қисм тақсим мешавад:
Эҳсон ба мардум ва эҳсон дар ибодати Парвардигор.
Эҳсон (некӣ) ба мардум чаҳор суратро дар бар мегирад:
1. Дар мол.
2. Дар ҷоҳу мансаб.
3. Дар илм.
4. Дар бадан.
Эҳсон ва накӯӣ дар ибодати Офаридагор:
Ин навъи эҳсон ду марҳила дорад:
1. Марҳилаи мушоҳида, (ҳамон тавре ки дар ҳадис омадааст) “Аллоҳ-ро тавре ибодат намоӣ, ки гӯё Ӯро мебинӣ” ва ин дар марҳилаи аввал меистад.
2. Марҳилаи огоҳӣ ва муроқиба, “агар ту Ӯро намебинӣ, пас Ӯ туро мебинад”. (Яъне дар ин марҳила ин тасаввурро дошта бошем, ки чун мо Аллоҳ-ро дида наметавонем, пас Аллоҳ моро мебинад ва ҳамеша аз ҳоли мо огоҳ аст. Бо чунин тасаввур бояд ибодат намуд).
Далел дар бораи эҳсон:
1. Аллоҳи мутаол мефармояд:
إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوا وَّالَّذِينَ هُم مُّحْسِنُونَ
«Ба дурустӣ ки Аллоҳ бо парҳезгорон аст ва [бо] касоне, ки онҳо некӯкоранд».(Сураи Наҳл, ояти: 128)
2. Он вақт ки Ҷабраил (ﷷﷵ) аз Паёмбар ﷺ дар мавриди эҳсон (некӣ) пурсон шуд, Паёмбар ﷺ чунин гуфт: “Аллоҳ-ро тавре ибодат намо, ки гӯё Уро мебинӣ ва агар, ки Ӯро дида натавонӣ, (яъне чунин тасаввур карда натавонӣ) пас бидон, ки Ӯ туро мебинад”. (Ба ривояти Имом Муслим)
Робитаи байни Ислому имон ва эҳсон
1. Агар ин се амр якҷо зикр карда шаванд, ҳар яки он дар алоҳидагӣ маънои хосси худро дорад:
-Мақсад аз Ислом, амалҳои зоҳирӣ аст.
-Мақсад аз имон, умури ғайбӣ мебошад.
-Ва мақсад аз эҳсон ва некӣ, дараҷаи волои диндорӣ аст.
2. Дар сурати алоҳида зикр шудани ин се амр (маъно) чунин мешавад:
-Агар Ислом ба танҳоӣ зикр шавад, имон ҷузъи он мегардад.
-Агар имон ба танҳоӣ гуфта шавад, Ислом ҷузъи он мебошад.
-Ва агар эҳсон танҳо зикр шавад, Ислому имон шомили он мегарданд.
Dunyoi foni

Ибодат

БИСМИЛЛАҲИР РАҲМАНИР РАҲИМ
Маънои ибодат дар луғат:
Ибодат дар луғат ба маънои фурӯтаниву хоксорӣ (ва парастиш) мебошад.
Маънои ибодат дар истилоҳ:
Аммо дар истилоҳи шаръӣ “ибодат” он исми ҷомеъест, ки ба ҳар он чизе, ки Аллоҳ дӯст медорад ва розӣ аст аз суханон ва амалҳои зоҳириву ботинӣ, гуфта мешавад.
Сабаби ибодат ном гирифтани вазифаву амрҳои шариат бар сари ҳар мукаллафе:
Вазоифи шаръӣ ба он хотир ибодат номида шудаанд, ки мӯъминон ба он пойбанд шуда, итоаткоронаву хоксорона ба хотири Аллоҳ онҳоро анҷом медиҳанд.
Аркони ибодат сето мебошанд:
1. МУҲАББАТ.
2. ТАРС.
3. УМЕД.
Муҳаббат ба чаҳор қисм тақсим мешавад
1. Ибодат: Ин муҳаббати Аллоҳ ва ончи ки У дуст медорад, мебошад.
Далел: Аллоҳ мефармояд:
...وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِّلَّهِ ۗ ...
«Онон, ки имон овардаанд, Аллоҳ-ро бештар дӯст медоранд». (Сураи Бақара, ояти: 165)
2. Ширк: Ин навъи муҳаббат шомили муҳаббати ғайри Аллоҳ аст, ки бо бузургдошти маҳбуб ва хориву зиллати худ дар баробараш меистад, ки (чунин таъзиму бузургдошт) ғайр аз Аллоҳ лоиқи каси дигаре нест.
Далел: Аллоҳ низ дар сураи Бақара мефармояд:
وَمِنَ النَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ اللَّهِ أَندَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللَّهِ ۖ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِّلَّهِ ۗ...
«Баъзе аз мардум Аллоҳ-ро ҳамтоёне ихтиёр мекунанд ва онҳоро чунон дӯст медоранд, ки Аллоҳ-ро. Вале онон, ки имон овардаанд, Аллоҳ-ро бештар дӯст медоранд». (Сураи Бақара, ояти: 165)
3. Маъсият: Дӯстдоштану муҳаббатварзидан нисбати гуноҳҳо ва бидъату муҳаррамот.
Далел:
إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ۚ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
«Барои касоне, ки дӯст доранд дар бораи мӯъминон тӯҳмати зино паҳн шавад, ҳаройна, дар дунёву охират азобе дардовар муҳайёст. Аллоҳ медонад ва шумо намедонед!» (Сураи Нур, ояти: 19)
4. Муҳаббати табиӣ: Мисли муҳаббати хонавода, фарзандон, худи шахс ва ғайра, ки ин ҷоиз аст.
Далел:
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ۗ ذَٰلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ
«Дар чашми мардум ороиш ёфтааст ишқи ба орзуҳои нафсонӣ ва дӯст доштани занону фарзандон ва моли зиёде аз тилло ва нуқра ва аспони нишонадор ва чорпоён ва зироъат. Ҳамаи инҳо матоъи зиндагии ин ҷаҳонӣ ҳастанд, дар ҳоле, ки бозгашти нек назди Аллоҳ аст!» (Сураи Оли Имрон, ояти: 14)
Тарс
Таъриф: Тарс ҳолати изтироб ва ҳаяҷони дарунӣ буда, дар натиҷаи эҳсоси вуқуъи марг ва ё зарару зиёне ба вуҷуд омада зуҳур мекунад.
Анвои тарс:
1. Ширки бузург: Ин тарси пинҳонӣ буда, банда аз он қувваи ғайри Худоие метарсад, ки ба ҷуз Аллоҳ касе бар ӯ қодир нест.
Далел: Аллоҳ дар ин маврид мефармояд:
إِنَّمَا ذَٰلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ
«Он шайтон аст, ки дар дили дӯстони худ бим меафканад. Агар имон овардаед, аз онҳо матарсед, аз Ман битарсед!» (Сураи Оли Имрон, ояти: 175)
2. Ҳаром: Ин тарсест, ки шахс амри воҷиб ва ё ҳаромеро ба хотири тарс аз мардум тарк намояд.
Далел:
إِنَّا أَنزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِيهَا هُدًى وَنُورٌ ۚ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هَادُوا وَالرَّبَّانِيُّونَ وَالْأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِن كِتَابِ اللَّهِ وَكَانُوا عَلَيْهِ شُهَدَاءَ ۚ فَلَا تَخْشَوُا النَّاسَ وَاخْشَوْنِ
«Мо Тавротро, ки дар он ҳидоят ва рӯшноист, нозил кардем. Паёмбароне, ки таслими фармон буданд, бинобар он барои яҳуд ҳукм карданд ва низ худошиносону донишмандон, ки ба ҳифзи китоби Аллоҳ маъмур буданд ва бар он гувоҳӣ доданд, пас аз мардум матарсед, аз Ман битарсед...» (Сураи Моида, ояти: 44)
3. Ҷоиз: Ин тарси табиист, мисли тарсидан аз (ҳайвоноти даранда) шер ва ё душман ва ё подшоҳи золим ва ба монанди инҳо.
Далел:
فَأَصْبَحَ فِي الْمَدِينَةِ خَائِفًا يَتَرَقَّبُ
«Дигар рӯз дар шаҳр тарсон ва чашм ба роҳи ҳодиса мегардид...» (Сураи Қасас, ояти: 18)
4. Ибодат: Тарсидан аз Худованди ягонае, ки шарику анбозе надорад.
Далел:
وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ
«Ҳар касро, ки аз истодан ба пешгоҳи Парвардигораш тарсида бошад, ду биҳишт аст.» (Сураи Раҳмон, ояти: 46)
Умедворӣ
Таъриф: Умедворӣ (дар ибодат) ба маънои аз чизе умед доштан, тамаъ намудан ва орзуву интизори чизи маҳбубро кашидан аст.
Намудҳои умедворӣ
Умедвор будан (дар ибодату бандагӣ) ба се қисм тақсим мешвад:
1. Умедвор будан дар ибодат: Яъне ба Парвардигори ягонаву бешарик умед бастан, ки ин ҳам дар навбати худ ба ду қисм тақсим мешвад:
-Умеди накуву писандида: Умеде, ки бо амалу тоати Аллоҳ ҳамроҳ бошад.
-Умеди номақбул: Умеде, ки бо амалу тоати Аллоҳ ҳамроҳ бошад.
2. Умеди ширколуд: Яъне ба чизе умед бастан, ки ба ҷуз Аллоҳ дар тасарруфи касе нест.
3. Умедвор будан ба сурати табиӣ: Яъне умед ба шахсе ё чизе бандӣ, ки он чиз дар тасарруфаш бошад. Мисли ин ки ба касе бигуӣ: Умедворам, ки ҳузур пайдо кунӣ.
Далел барои умед:
Аллоҳ дар Қуръон мефармояд:
قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يُوحَىٰ إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَٰهُكُمْ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ ۖ فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا
«Бигӯ: “Ман инсоне ҳастам монанди шумо. Ба ман ваҳй мешавад. Албатта, Парвардигори шумо, худоест якто. Ҳар кас дидори Парвардигори хешро умед мебандад, бояд кирдори шоиста дошта бошад ва дар парастиши Парвардигораш ҳеҷ касро шарик насозад!» (Сураи Каҳф, ояти:110)
Барои сиҳат ва қабули ибодот ду шарти асосӣ вуҷуд дорад
1. Ихлос: Аллоҳ дар ин маврид дар Қуръон мефармояд:
وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ ۚ وَذَٰلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ
«Ва ононро фақат ин фармон доданд, ки Аллоҳ-ро бипарастанд, дар ҳоле ки дар дини У ихлос меварзанд. Ва намоз гузоранду закот диҳанд. Ин аст дини дурусту рост!» (Сураи Байина, ояти: 5)
2. Пайравӣ намудан ба Паёмбари Аллоҳ ﷺ
Паёмбари Аллоҳ ﷺ дар ин бора чунин фармудааст: «Ҳарки малеро анҷом дод, ки дар он фармудаи мо набуд, он амал мардуд аст.» (Муттафақун алайҳи)
Ибодат ду навъ мешавад:
1. Ибодати кавнӣ.
2. Ибодати шаръӣ.
Ибодати кавнӣ:
Таъриф: Ибодати кавнӣ, сар хам кардану итоат намудан аз фармонҳои кавнии Аллоҳ. Дар ибодати кавнӣ тамоми махлуқот шомил мешаванд, касе аз он хориҷ нест. Мӯъмину кофир, накӯкору бадкор ҳама дар ин ибодат дохиланд.
Далелаш ин гуфтаи Аллоҳ аст:
إِن كُلُّ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمَٰنِ عَبْدًا
«Ҳеҷ чиз дар осмонҳову замин нест, магар он ки ба бандагӣ суи Аллоҳи Раҳмон биёяд.» (Сураи Марям, ояти: 93)
Ибодати шаръӣ:
Таъриф: Ибодати шаръӣ, итоат намудан аз амрҳои шаръии Аллоҳ (мисли адои намозу руза ва амсоли ин). Ва ин навъи ибодат шомили касоне мегардад, ки аз Аллоҳ итоат намоянд ва аз он чизе, ки паёмбарон овардаанд, пайравӣ намояд.
Далелаш ин гуфтаи Худованад аст:
وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا
«Ва бандагони [Аллоҳи ] Раҳмон ононанд, ки бар замин ба оҳистагӣ мераванд;(Яъне: бар онҳо хоксорӣ ғолиб аст) ва чун нодонон бо онҳо сухан гӯянд, онҳо мегӯянд: «Салом (бар шумо бод)!»» (Сураи Фурқон, ояти: 63)
Қоидаи муҳим дар тавҳиди ибодат
Ҳар феъле собит шуда бошад, ки он ибодат аст, агар барои Аллоҳ анҷом дода шавад, пас у тавҳид аст ва агар ба хотири ғайри Аллоҳ анҷом дода шавад, пас у ширк маҳсуб мешавад (новобаста аз но ки он шакли ибодати собитшуда дошта бошад ва ғайри он).
Далелҳо барои ин қоида:
Далелҳо хело зиёданд, аммо ба чанд оят иктифо мекунем. Аллоҳ дар сураи Нисо мефармояд:
وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا ۖ...
«Аллоҳ-ро бипарастед ва ҳеҷ чиз шарики У масозед...» (Сураи Нисо, ояти: 36)
Чойи дигаре чунин омадааст:
وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ...
«Парвардигорат ҳукм кард, ки ҷуз Уро напарастед...” (Сураи Исро, ояти: 23)»
Боз Аллоҳ ҷойи дигаре мефармояд:
قُلْ تَعَالَوْا أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ ۖ أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا ۖ...
«Бигу: «Биёед, то он чиро, ки Парвардигоратон бар шумо ҳаром кардааст, бароятон бихонам. Ин ки ба Аллоҳ чизеро ширк маёваред!...» (Сураи Анъом, ояти: 151)
Мисолҳо:
Дуо намудан ин ибодат аст.
Аммо анҷом доданаш барои ғайри Аллоҳ ширк мешавад.
Тарс (аз Аллоҳ) ибодат аст.
Аммо аз ғайри Аллоҳ тарсидан ширк аст. (Ба монанди тарсидан аз махлуқе ба хотири ризқ ва монанди ин)
Қурбони намудан ибодат аст.
Аммо анҷом доданаш барои ғайри Аллоҳ ширк аст.
Назр кардан ибодат аст.
Аммо анҷом доданаш барои ғайри Аллоҳ ширк аст.
Муҳаббат ба чаҳор қисм тақсим мешавад
1. Ибодат: Ин муҳаббати Аллоҳ ва ончи ки У дуст медорад, мебошад.
Далел: Аллоҳ мефармояд:
...وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِّلَّهِ ۗ ...
«Онон, ки имон овардаанд, Аллоҳ-ро бештар дӯст медоранд». (Сураи Бақара, ояти: 165)
2. Ширк: Ин навъи муҳаббат шомили муҳаббати ғайри Аллоҳ аст, ки бо бузургдошти маҳбуб ва хориву зиллати худ дар баробараш меистад, ки (чунин таъзиму бузургдошт) ғайр аз Аллоҳ лоиқи каси дигаре нест.
Далел: Аллоҳ низ дар сураи Бақара мефармояд:
وَمِنَ النَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ اللَّهِ أَندَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللَّهِ ۖ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِّلَّهِ ۗ...
«Баъзе аз мардум Аллоҳ-ро ҳамтоёне ихтиёр мекунанд ва онҳоро чунон дӯст медоранд, ки Аллоҳ-ро. Вале онон, ки имон овардаанд, Аллоҳ-ро бештар дӯст медоранд». (Сураи Бақара, ояти: 165)
3. Маъсият: Дӯстдоштану муҳаббатварзидан нисбати гуноҳҳо ва бидъату муҳаррамот.
Далел:
إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ۚ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
«Барои касоне, ки дӯст доранд дар бораи мӯъминон тӯҳмати зино паҳн шавад, ҳаройна, дар дунёву охират азобе дардовар муҳайёст. Аллоҳ медонад ва шумо намедонед!» (Сураи Нур, ояти: 19)
4. Муҳаббати табиӣ: Мисли муҳаббати хонавода, фарзандон, худи шахс ва ғайра, ки ин ҷоиз аст.
Далел:
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ۗ ذَٰلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ
«Дар чашми мардум ороиш ёфтааст ишқи ба орзуҳои нафсонӣ ва дӯст доштани занону фарзандон ва моли зиёде аз тилло ва нуқра ва аспони нишонадор ва чорпоён ва зироъат. Ҳамаи инҳо матоъи зиндагии ин ҷаҳонӣ ҳастанд, дар ҳоле, ки бозгашти нек назди Аллоҳ аст!» (Сураи Оли Имрон, ояти: 14)
Dunyoi foni