ЖЫРОВІЧЫ ("Ад Альбярціна да Ямантаў. Вандроўкі па Гарадзеншчыне"). Сярод беларускіх рэлігійных святыняў жыровіцкі асяродак займае асаблівае месца. За многія стагоддзі тысячы людзей звярталіся па заступніцтва да Маці Божай Жыровіцкай. І напэўна яго знаходзілі. Справа гэта глыбока духоўная, таму не кожны захоча падзяліцца сваім досведам у такой інтымна-асабістай сферы. Калі ўсё добра, людзі рэдка задумваюцца пра вечнае. Калі ж здараецца бяда, ці агортвае самотнасць, роспач, безнадзейнасць у нейкай жыццёвай сітуацыі, шукаюць найбліжэйшы шлях да Бога. А потым, калі ўсё спакваля наладжваецца, зноў забываемся пра галоўнае. У пятнаццатым стагоддзі пастушкі мясцовага магната Аляксандра Солтана
ЖУПРАНЫ ("Ад Альбярціна да Ямантаў. Вандроўкі па Гарадзеншчыне"). Яшчэ ў канцы васьмідзесятых гадоў ужо мінулага стагоддзя ў Беларусі была выпушчана серыя вялікіх плакатаў з фотавыявамі адметных помнікаў айчыннай архітэктуры. Сярод іх асабліва чамусьці запомніўся постар на якім быў Жупранскі касцёл з чырвонай цэглы. Пазней не раз даводзілася праязджаць праз гэтае мястэчка і кожны спын там прыносіў нейкую маленькую радасць. Жупраны, якія ляжаць на стыку сённяшніх Ашмянскага і Смургонскага раёнаў, сталі тым беларускім месцам, адкуль пачалося ўшанаванне аднаго з заснавальнікаў нашай літаратуры – незабыўнага Мацея Бурачка – пісьменніка Францішка Багушэвіча. Ён знайшоў тут свой апошні спачын і
КАМЕНКА ("Ад Альбярціна да Ямантаў. Вандроўкі па Гарадзеншчыне"). Пра месца, дзе нарадзіўся ты сам і якое дало табе адзін з журналісцкіх псеўданімаў, напісаць без сентыментальнасці цяжка. Хоць тут прайшло толькі сама ранняе маё дзяцінства, час ад часу з памяці выплываюць нейкія вобразы, прозвішчы і мясцовыя падзеі. Вобраз Каменкі для мяне найперш – гэта сугучная назве брукаванка, абсаджаная вялікімі дрэвамі. Яшчэ ў сярэдзіне 1990-ых гадоў мястэчка такім і было. Каменка ведама з другой паловы 16 стагоддзя як маёнтак на мяжы Гарадзенскага і Лідскага паветаў. У 1580 годзе Каспар Кладзінскі пабудаваў тут драўляны касцёл, а ў 1599 годзе Пётр Нонхарт, які валодаў таксама Гайцюнішкамі, зас
ЖАЛУДОК ("Ад Альбярціна да Ямантаў. Вандроўкі па Гарадзеншчыне"). Маім другім мястэчкам у жыцці стаў Жалудок – транзітны пункт па дарозе ў кірунку Бяліцы Лідскага раёну. Пазней не раз даводзілася праязджаць той жа трасай на ровары. Тады абмінуць Жалудок было немагчыма. Зараз жа зроблена аб’язная асфальтоўка, але вельмі добра, што захаваўся кавалак старой брукаванкі. Дарогі да і з Жалудка досыць цікавыя – у бок Ражанкі каля Лапатоў можна ўбачыць сучасны геадэзічны знак на месцы пункту Дугі Струве. У іншы бок на сумежжы Шчучынскага і Лідскага раёнаў пры дарозе можна паглядзець сціплую, але досыць старадаўнюю царкву з званіцаю. Адносіцца яна ні то да Агароднікаў, ні то да Дзікушак, але ад абед
ДЭМБРАВА ("Ад Альбярціна да Ямантаў. Вандроўкі па Гарадзеншчыне"). Дэмбрава – вёска на захадзе Шчучынскага раёна Гарадзенскай вобласці, ляжыць над рачулкай Спушай у маляўнічай мясцовасці. Упершыню гэтая мясцовасць адзначаецца ў старажытных дакументах 16 ст. У тыя далёкія часы Дэмбрава згадваецца, як шляхецкае ўладанне ў Лідскім павеце Віленскага ваяводства. У 17 ст. населенаму пункту афіцыйна быў нададзены статус мястэчка. Уладальнікі гэтых земляў асадзілі ў мясцовасці місію езуітаў і матэрыяльна іх падтрымлівалі, а ў мястэчку дзеіў прыходскі касцёл. Кароль польскі і Вялікі князь літоўскі Ян ІІ Казімір Ваза перададаў дэмбраўскім манахам значныя зямельныя надзелы ў ваколіцах мястэчка. У нова
ДЗЯТЛАВА ("Ад Альбярціна да Ямантаў. Вандроўкі па Гарадзеншчыне"). Дзятлаўская зямля – некалі тэрыторыя рассялення плямён яцвягаў, адно з улюбёных месцаў археолагаў. Колькасць курганаў, гарадзішчаў, могільнікаў, старажытных стаянак і селішчаў на адзінку плошчы тут надзвычай вялікая. Сам раённы цэнтр Дзятлава ўзнік на скрыжаванні шляхоў, што вялі да старажытных гарадоў – Слоніма, Наваградку, Ліды. Версій паходжання гэтай назвы, якая мела больш дзесятка розных варыянтаў, шмат. Пэўна можна толькі сцвярджаць, што каларытная птушка дзяцел ня мае да назвы паселішча ніякага дачынення. Асноўная гіпотэза паходжання тапоніма – назва перайшла ад возера “Зьято”. Як згадвае Іпацеўскі летапіс каля яго ад