Кожны з іх, прыехаўшы ў розныя гады ў Парыж, дзеля свайго творчага раскрыцця ахвяраваў жыццёвымі выгодамі, асудзіў сябе на паўгалоднае існаванне, але затое сапраўды быў шчаслівы — толькі на берагах Сены можна было працаваць так, як хацелася, цалкам увасабляць творчыя задумы і зусім не зважаць на каноны сваёй рэлігіі.
Паступова мастакі-эмігранты аб'ядналіся ў творчую групу, за якой пасля з падачы мастацтвазнаўцаў замацавалася назва "Парыжская школа". У яе фармальна ўваходзіла каля сотні чалавек, якія болыш-менш разбіраліся ў мастакоўскім рамястве і настырна імкнуліся заявіць аб сабе.
Асноўным іх творчым прынцыпам было пазбегнуць уплыву традыцый мінулага і любых праяў акадэмічнага мастацкага пісьма. Да кагорты мастакоў-"парыжан" з часам прымкнуў і Яўгеній Зак.
У Парыжы наш суайчыннік прабыў да 1914 года. Ва ўмовах жорсткай творчай канкурэнцыі (усё ж больш за сотню мастакоў з практычна аднатыпнай манерай пісьма міжволі паўтаралі адзін аднаго) Я. Зак не згубіўся ў кагорце аднадумцаў, наадварот, выпрацаваў адметны стыль сваёй творчасці. Між іншым,
некалькімі гадамі пазней з яго прыклад узялі М. Шагал, X. Суцін.Мастацтвазнаўцы сцвярджаюць, што менавіта Парыж сфарміраваў Я. Зака як майстра "спецыфічнага, ідылічнага бачання фіктыўнага пейзажу з алегарычна трактаванай постаццю чалавека (вандроўнікаў, каханкаў, танцораў, мандаліністаў)". Акрамя гэтага, яму была ўласціва "пэўная ідэалізацыя народных матываў".
Падчас першай сусветнай вайны і пасля яе мастак многа падарожнічае па Італіі і Германіі, шмат працуе. Пазней Я. Зак адыходзіць ад ранейшых прыярытэтаў у сваім мастацтве і "авалодвае ўласным стылем у такой ідэалізацыі формы і матываў, якія ўтвараюць прыгожыя ілюзіі".
З тае пары ў яго творах адчуваецца "дыялог традыцыі з сучаснасцю", а пасля 1920 года ўсё выразней пачынаюць праяўляцца "экспрэсіянісцкія акцэнты". Выстаўкі яго твораў наладжваліся ў Германіі, Расіі і ЗША. Незадоўга да смерці ён вярнуўся ў Парыж, дзе адкрыў сваю галерэю, якая з часам займела шырокую вядомасць у колах аматараў абстрактнага мастацтва. Пад назвай "Галерэя Зака" яна праіснавала да канца 40-х гадоў.
Летась у Нацыянальным мастацкім музеі ў Варшаве была наладжана манаграфічная выстаўка "польскага мастака" з Беларусі Яўгенія Зака. Вельмі хацелася б, каб да 120-годдзя з дня нараджэння творцы, якое будзе адзначацца без малога праз два гады, штосьці падобнае было наладжана і на яго радзіме. Тады, без сумнення, ва ўсіх нас з'явіцца магчымасць адкрыць для сябе імя яшчэ аднаго адметнага мастака — сучасніка знакамітага М. Шагала.
Сяргей ГАЛОЎКА.Мінская праўда. — 2003. — 4 лютага. — С. 4.Калажы - В.Лычкоўскі
Комментарии 1