МУАЗЗАМ ИБРОҲИМОВА
ДЕВОНА
(новелла)
– Гурез, девона омад!
Дар маҳалла сару сомон гум шуд. Занҳое, ки бо баҳонаи обгирӣ дар кӯча маҷлиси ғайбат ороста буданд, кӯдаку чӯдак ба хонаашон тохтанд. Онҳое ҳам, ки ҳавлиашон дур буд, худро ба ҳар дари дучоромада заданд. Танҳо наварӯсе, ки аз лӯлаи об сатилҳояшро пур мекард, парвои ин ҳама доду ғиреву гурезо гурезро надошт. Ҳарчанд ҳамсояҳои ба ҷойи бехавф паноҳида имову ишора мекарданд, ӯ чизе намефаҳмид, чун ба тозагӣ арӯс шуда омада буду бо аҳли маҳалла хуб ошноӣ надошт. Вақте мардуми куча “Девона омад!”-гӯён фирор мекарданд, наварӯс ғарқи хаёлоти ширин буд... Чашмаш он гаҳ ба пирамарди ношинос афтод, ки сатилҳои обро бардошта қомат рост мекард. Наварӯсак сатилҳоро дубора ба замин гузошт ва рӯймоли сап-сапеди ба китфонаш ғеҷидаро ба сар кашида, бо шарму ҳаёи табиӣ аз рӯйи таомул нимтаъзиме карда гуфт:
– Ассалому алайкум!
Пирамардро ҳайрат фаро гирифт: “Ин ҷавонзан кӣ бошад? Як ҳаққорати дастабиринҷие диҳам-чӣ... Аммо ин нозанин тарсе надорад. Ба мисли дигарон фирор ҳам накард. Аҷабо!” Оҷизӣ мекашид, ки ба саволҳои пайиҳам дар майнааш пайдошуда ҷавоб ёбад. Ҳаройина, агар касе туро одам шуморад, ҳолати ғарибе рух медодааст. Ба чашмони пирамард ашк ҳалқа зад.
– Ваалайкум ассалом, духтарам, умри дароз бинед!– гуфту ба роҳаш давом дод.
Дар як он маҳалларо гапи нав фаро гирифт:
– Ҳо-он сарзада ҳаст-ку, арӯси фалониро хорӣ надод. Ягон даҳон гапи шармовар нагуфт, ҳатто, саломашро алек гирифт!
– Бале, бо чашмони сарамон дидем, аз водапровод об мегирифт!
Пас аз ин дар миёни мардум арӯси нав эҳтиром пайдо кард. Қариб ҳама ба ин мазмун таърифаш мекарданд: “Аҷаб ширинсухан будааст келинчак, ба ҳадде, ки ба дили девона ҳам роҳ ёфт.”
... Пирамард одати нав пайдо кард. Ӯ танҳо дар ин кӯча гашту гузор мекард, касеро “наменавохт”, гоҳо бо кӯдаконе, ки дигар азаш наметарсиданд, ҳамроҳ шуда, то шом бозӣ мекард. Аслан ҳама медонистанд, ки ин девона ба роҳи арӯси маҳалла мунтазир аст. Танҳо ҷавонзан берун барояду салом гӯяд, кифоя. Дилшод гардида, кӯдаквор ҷастухезкунон ба кулбааш, ки дар як гӯшаи деҳ буд, равона мешуд.
Даво ба дарди беморони хастарӯҳ нест мегуфтанд, ки дурӯғ будааст. Пирамарди осемасар андак-андак ба худ меомад. Рӯзе жандаи танашро як сӯ ҳаво доду либоси оҳарӣ ба бар кард. Мардум сараввал нашинохтандаш магар, ки аз ӯ нагурехтанд. Баъдан, ҳатто, шинохта бошанд ҳам, нагурехтанд. Ба ёд оварданд, ки ин девона ном ҳам дорад, пеш аз он ки писари ягонааш ба садамаи автомобилӣ дучор шуда фавтид, Обид ном дошт. Шумури онҳое ҳам, ки дар тақлиди арӯси ҷавон “Ассалому алайкум, падар!” мегуфтанд, зиёд мешуд. Вақте он арӯси ширинсухан писарчадор шуд, аз ҳама беш Обид-ота хурсанд шуд. Дар ҳоле ки ашки шашқатор ба риши барфсонаш мерехт, дуо кард:
– Илоҳо, бо умри дарозу ризқи фарохаш дода бошӣ. Дар ҳамин ҳавлӣ сарсабз гардад, бачаву качадор шавад. Ба мисли модараш хушсухан шавад!
Ҳозирин, ки аз ин дуои сари ақл гуфташудаи пирамард шигифтзада гардиданд, дар аввал гӯиё шах шуданд ва баъди лаҳзае ба худ омаданду “омин” гуфта, ду каф ба рӯй кашиданд.
Пирамард аз пештара дида ба ин кӯча зиёдтар меомад. Ҳарчанд хушдомани инҷиқи он ҷавонзани хушсухан “ҳай-ҳай”-гӯён рӯйхушаш намедод, аз каҷоваи аробача навзодро бо эҳтиёти тамом ба даст мегирифту навозиш мекард ва ҳатто, чанд қадам ин тарафу он тараф мегардонд...
Аз миён чанде гузашт. Дигар модари ҷавону тифлакаш ба чашм наменамуданд. Пирамард дар дами дарвоза интизорӣ мекашид, чун ҳад надошт, ки дарун дарояд. Бад ин минвол моҳе сипарӣ шуд. Ахиран ӯ сабрро аз даст дод ва аз ҳамсояҳо пурсид. Ҷавобаш доданд, ки:
– Арӯсро аз пайи гапҳои майдаву чайда рондаи даргоҳ карданд, падар. Писарашонро зани нав доданианд...
Мӯйсафед давоми гапи онҳоро нашунид. Майнааш карахт шуд, паси гӯшҳояш садои ғуввосие баланд шуд. Бехудона думушта дарвозаро мекуфту бо овози ғайритабиие гулу медаронид:
– Ҳой, ҷинниҳои беақллл!!! ...
Аз забони ӯзбакӣ баргардони
Марямбонуи ФАРҒОНӢ